JETA DEDJA
Ata që nëpër fushata zgjed hore quhen si e ardhmja e vendit, po vrasin veten dhe shteti nuk ka ndërmarrë asnjë fushatë për mbrojtjen e jetës. Nuk dua t’i numëroj rastet e vetëvrasjeve të fundit në Shqipëri, por dua të sjell në vëmendje moshën e tyre. Bëhet fjalë për të rinj 14-vjeçarë, 16-vjeçarë, 17- vjeçarë, që varin ose helmojnë veten. Çështjet e tyre mbyllen sapo u hidhet grushti me dhé, një lajm në media dhe aq. Vetëm dhimbja e familjes mbetet. Ndërkohë, qeveria nuk di të ketë ndërmarrë ndonjë fushatë dhe as Ministria e Arsimit nuk ka shpalosur ndonjë strategji për parandalimin e vetëvrasjeve, edhe pse me ligj janë angazhuar që t’u sigurojnë fëmijëve mbrojtjen dhe kujdesin e nevojshëm për mirëqenien e tyre. Vendet e tjera, ndaj të cilave shtetarët tanë preferojnë t’u referohen gjatë gjithë kohës, prej kohësh i kanë zbatuar këto masa.
Ndërsa në Shqipëri veç trumbetohet gjithandej sesa shumë punojnë të gjithë për gjithçka. Ministritë me vrull, organizatat me zell, të gjithë në merak. Por meraku i tyre vetëm në studime false lexohet ose në emisione televizive. Gjithçka fasadë, spektakël për audiencë apo donatorë më shumë.
Dhe vjen një ditë kur adoleshentja e gjimnazit privat me emër shkrimtari e atdhetari apo nxënësi i klasës së 9-të në një fshat të Korçës, i japin fund jetës. Studiuesit thonë se vetëvrasja nuk vjen papritmas. Ajo vjen gjithmonë e paralajmëruar. Nxënësi flet për vdekjen sa herë t’i jepet rasti. Ai pyet, konstaton, tregon raste. I ka ndodhur një ngjarje e rëndë në aspektin emocional, mund të jetë ndarë nga i dashuri/e dashura, mund të jenë zënë prindërit, mund t’i ketë vdekur dikush i afërt. Ai shfaq ndryshime të dukshme në sjellje. Nuk përqendrohet më, nuk bën detyra. Ndryshime në personalitet. Tërhiqet, rri vetëm, shfaq ankth, irritohet lehtë, rri i trishtuar, nuk shfaq interes për asgjë. Shfaq sjellje shkatërruese, duke dëmtuar veten ose të tjerët. I bie vetëvlerësimi, i duket sikur mungesat apo mosaktivizimi i tij në klasë nuk do t’i bënin përshtypje askujt.
Drejtuesit e shkollës nëse i vlerësojnë me seriozitet shfaqjet e sjelljes së nxënësve, mund të parandalojnë dhe nuk do kenë nevojë të vrapojnë për të larë duart si Ponc Pilati. “Mjerë ai që ikën”,- thotë populli ynë, se vetëvrasja qenka i vetmi krim ku askush nuk mban përgjegjësi. Në fakt, autori është vetë viktima, por siç tha dhe Kryeministri Edi Rama në një prononcim para disa ditësh, “Frymëzuesit e një krimi janë ata që duhet të ndëshkohen”. Megjithatë, rastet e vetëvrasjeve arkivohen me shënimin vrasje e vetes në kushtet e depresionit. E atij depresioni të padiagnostikuar ndonjëherë nga ekspertët e fushës, por të hamendësuar nga komshinjtë apo punonjësit e policisë të çështjes. Me kaq mbyllet gjithçka!
A mbyllet vërtet? Nuk besoj. Diku në një shkollë tjetër një nxënës trajtohet me cinizëm të pafré nga drejtues dhe prindërit e marrin me sportivitet dhe nuk reagojnë më tepër se me një status në “Facebook”. A mund të përbëjë shkolla burim “frymëzimi” për vetëvrasje? Mundet.
E më tej, pasi vetëvrasja raportohet fije e për pé në media, një adoleshent tjetër diku kryen të njëjtin akt. Thuhet se media ndikon në shtimin e rasteve, për shkak të imitimit. A është media burim frymëzimi në këtë rast? Sigurisht, për sa kohë Autoriteti i Mbikëqyrjes së Etikës në Media nuk ka hartuar ndonjë manual apo guidë rreth raportimit të çështjeve sensitive ose nëse ka hartuar, nuk ndërmerr sanksione për moszbatim rigoroz.
Po politika, a i ka shtyrë fëmijët drejt nënvlerësimit të jetës së tyre? Shumëkush do thoshte po, madje drejt saj do drejtoheshin gishtat si burim demoralizimi dhe demotivimi shoqëror.
Ndërsa familja e shoqëria e frikësuar nga lajmet alarmante nxiton të vetëkurohet sapo konstaton një gjendje trishtimi apo mërzie normale te fëmija, duke ndikuar në rritjen e shitjeve të antidepresantëve e duke krijuar artificialisht depresion.
Në këto kushte arrijmë në statistikat zyrtare të INSTAT-it, sipas të cilit, vetëvrasja, si shkak i vdekjes së njerëzve në Shqipëri, renditet e treta pas shkaqeve natyrale dhe aksidenteve rrugore. Që prej 2015-ës shihet prirja në rritje e numrit të vetëvrasjeve, pa llogaritur tentativat që janë më të larta sesa vetëvrasjet.
Prandaj, mua më duket se është urgjente marrja e masave për mbrojtjen e jetës. E pakta që mund të ofrohet nga shteti si hap fillestar është krijimi i një linje pa pagesë për këshillim të rasteve në rrezik. E dyta, hartimi i strategjive parandaluese për shkollat. Do t’i lutesha që këtë linjë të mos ua besonin shoqatave hiena të fondeve dhe me ekspertizë vetëm për tryeza të rrumbullakëta me praninë e kamerave, siç kanë bërë me linjën për abuzimet me fëmijët, por t’ua besojnë institucioneve shëndetësore shtetërore.
Pasi disa shoqata përveç se në letra projektesh, hallet e fëmijëve as me veshë nuk i dëgjojnë. Bëra një herë një eksperiment me studentët e mi duke i rënë numrit të telefonit të një shoqate, që supozohej të ofronte këshillim për fëmijë. Mesa duket ishin në pushimin e drekës dhe nuk u përgjigj njeri.
Prandaj them se të paktën shteti sa u përket çështjeve të ndihmës së parë psikologjike ndaj fëmijëve, t’i përqendrojë përgjegjësitë e kompetencat në organe shtetërore ose të forcojë kriteret e licencimit dhe supervizimet ndaj shoqatave. Le t’ua shpëtojmë jetën fëmijëve dhe adoleshentëve, se për t’ua zbukuruar, tentativat dhe vetëvrasjet e tyre tregojnë që s’e kemi bërë.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
