Udhëheqësit evropianë po përpiqen të shpëtojnë fillimin e negociatave të pranimit në Bashkimin Evropian për Ukrainën, ndërsa kryeministri i Hungarisë, Viktor Orban, zotohet të bllokojë vendimin në një samit të liderëve të BE-së javën e ardhshme.
Presidenti francez, Emmanuel Macron, do të presë Orbanin për darkë në Paris të enjten, ndërsa presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, ishte në Budapest javën e kaluar duke kërkuar një rrugëdalje nga ngërçi.
Orban, i parë gjerësisht si udhëheqësi më pro-rus i BE-së, ka thënë vazhdimisht se ai nuk do të mbështesë rrugën e Ukrainës drejt pranimit në këtë pikë. Të hënën, ai i dërgoi një letër Michelit duke kërkuar që të hiqte çështjen nga rendi i ditës në takimin e liderëve të enjten dhe të premten e ardhshme.
“Mungesa e dukshme e konsensusit do të çonte në mënyrë të pashmangshme në dështim”, nëse çështja mbetet në tryezë, shkruante Orban në letër, sipas The Guardian.
Shumë në Bruksel besojnë se Orban po përsërit një taktikë të favorizuar të lojës së ashpër për të kërkuar përfitime nga partnerët e BE-së, përpara se të bjerë përfundimisht në linjë. Megjithatë, burime politike dhe diplomatike në Budapest thanë se nuk besonin se lideri hungarez do të tërhiqej këtë herë.
“Pasi ai dërgoi letrën duke thënë se nuk duhet ta diskutojmë fare këtë çështje, nuk shoh një kthim prapa të papritur”, tha Agoston Mraz, drejtor i Nezopont, një institut i afërt me partinë Fidesz të Orbanit. “Në politikë nuk mund të thuash kurrë kurrë, por me sa shoh unë, nuk ka asnjë shans.”
Komisioni Evropian rekomandoi në nëntor që negociatat formale të anëtarësimit në BE me Ukrainën dhe Moldavinë duhet të fillojnë, të cilat presidentja e tij, Ursula von der Leyen, e përshkroi si një përgjigje ndaj “thirrjes së historisë”.
Vendimi për të rekomanduar vazhdimin e kandidaturës së Ukrainës ishte një pikë e rrallë e ndritshme për Kievin, që vjen në një kohë kur situata në fushën e betejës duket gjithnjë e më e vështirë dhe me aftësinë e administratës Biden për të vazhduar dërgimin e fondeve në Ukrainë duke u lëkundur gjithnjë e më shumë.
Nëse bie dakord, lëvizja do të ishte vetëm hapi i parë në një udhëtim të gjatë. Michel ka folur për pranimin e Ukrainës në BE deri në fund të dekadës, megjithëse procesi zakonisht zgjat më shumë.
Orban ka qenë prej kohësh në mosmarrëveshje me Brukselin për çështje të ndryshme, duke përfshirë prapambetjen demokratike dhe gërryerjen e pavarësisë së gjyqësorit në Hungari, që çoi në ngrirjen e dhjetëra miliarda eurove të financimit për Budapestin. Ka shenja se një pjesë e atyre parave së shpejti mund të fillojë të rrjedhë, gjë që mund të ndihmojë për të fituar miratimin e pakënaqur të Orbanit për një paketë të madhe ndihme financiare të BE-së për Ukrainën, diçka që ai gjithashtu ka folur kundër. Por vetëm fondet nuk kanë gjasa të nxisin lëvizjen për çështjen e pranimit, thanë burimet.
Për vite me radhë, Orban ka thënë se çështja kryesore e Hungarisë me Ukrainën është se ajo dëshiron që Kievi t’i sigurojë më shumë të drejta komunitetit të saj të pakicës hungareze. Parlamenti i Ukrainës do të shqyrtojë një projekt-ligj që i përgjigjet shumicës së shqetësimeve të Budapestit të premten, por Orban tani ka zhvendosur shtyllat, duke kritikuar Ukrainën në terma më të përgjithshëm.
Dmytro Tuzhansky, drejtor i Institutit të Strategjisë së Evropës Qendrore në qytetin Uzhhorod të Ukrainës, tha: “Që nga viti 2017, Orban dhe ekipi i tij kanë përdorur të drejtat e pakicave si pretekst. Tani, befas, ai nuk po e vendos më lidhjen atje, dhe po thotë se kjo është për shkak se Ukraina nuk është gati, Ukraina nuk është demokratike. Është një shantazh i pastër politik.”
Orban shpesh ka ndjekur një politikë të jashtme mashtruese në kundërshtim me statusin e Hungarisë si anëtare e NATO-s, duke kritikuar shpesh Ukrainën duke ruajtur lidhjet ekonomike me Rusinë. Në tetor, ai ishte i vetmi lider i BE-së që udhëtoi në një samit në Kinë, ku u takua me Putinin, duke tërhequr kritika të ashpra nga liderët e tjerë të BE-së . Ai është një nga liderët e paktë evropianë që nuk ka udhëtuar në Kiev që nga fillimi i pushtimit në shkallë të gjerë dhe është i papëlqyer gjerësisht në kryeqytetin ukrainas.
“Nëse një anëtar i një aleance thyen rregullat dhe përpiqet të poshtërojë publikisht vendimet e marra nga kjo aleancë dhe t’i vërë në dyshim, ky është një diskutim i brendshëm i BE-së që duhet pasur privatisht,” tha Mykhailo Podolyak, një këshilltar i Volodymyr Zelensky një intervistë në Kiev. “Nëse jeni anëtar i një komuniteti, duhet të ndani vlerat e komunitetit, dhe nëse nuk jeni, duhet të largoheni nga ky komunitet.”
Orban ka një histori të gjatë të shtyrjes së BE-së në prag përpara se përfundimisht të paloset, dhe një kthesë e minutës së fundit nuk mund të përjashtohet, por shenjat e deritanishme nuk janë pozitive. Të mërkurën, partia Fidesz e Orbanit paraqiti një rezolutë në parlament duke i bërë thirrje qeverisë të mos mbështeste fillimin e bisedimeve për pranimin e Ukrainës.
Një zyrtar i lartë evropian tha: “Unë mendoj se këtë herë askush nuk e di se si do të përfundojë gjithçka dhe mundësia e mosmarrëveshjes është 50/50. Sjellja dhe pozicionimi i Orbanit është më keq se kurrë më parë dhe ekziston rreziku që ai të mos bllofet dhe në fakt të synojë dështimin kolektiv.
“Pyetja është gjithashtu nëse BE-ja ose vendet kyçe anëtare kanë ndonjë levë të mjaftueshme për të ndryshuar situatën. Do të shohim se si do të shkojë takimi i nesërm në Paris”.
Ka shpresë se edhe nëse Orban bllokon pranimin në dhjetor, ai do të pranojë më vonë, por një zyrtar tjetër i lartë tha se nëse vendimi nuk vjen tani, mund të jetë më e vështirë për ta shtyrë atë vitin e ardhshëm, pasi vëmendja kthehet në fushatën zgjedhore për parlamenti evropian. “Dritaret politike nuk qëndrojnë të hapura përgjithmonë,” thanë ata.
Për më tepër, çdo muaj që kalon, mes zgjedhjeve në vende të ndryshme anëtare të BE-së, kujtimi i ditëve të para të luftës dhe dëshira e fortë për të ndihmuar Ukrainën mund të zbehet. “Ju keni njerëz në tavolinë që nuk ishin aty kur Zelensky u dërgua në Këshillin Evropian (vetëm pas pushtimit rus shkurtin e kaluar) dhe tha: “Kjo mund të jetë hera e fundit që do të më shihni të gjallë’. Kjo pati një ndikim të madh psikologjik dhe këto kujtime tani po shuhen”, tha zyrtari.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
