NGA BESIM MULAJ 
Zgjedhjet evropiane të 2024-ës, të mbajtura këtë të diel, më 9 qershor, shënuan një moment vendimtar për të ardhmen e Bashkimit Evropian. Këto zgjedhje, të cilat shpesh perceptohen si një barometër i ndjenjave politike në të gjithë Evropën, zbuluan një ngritje të konsiderueshme të partive populiste dhe euroskeptike, duke ndryshuar thellësisht peizazhin politik të BE-së.
Konteksti i zgjedhjeve evropiane të 2024-ës është i shënuar nga një sërë sfidash politike dhe ekonomike. Ngritja e populizmave, tensionet rreth politikave të migracionit dhe debatet mbi sovranitetin kombëtar dominuan diskutimet paraelektorale. Këto zgjedhje janë kyçe jo vetëm për të përcaktuar përbërjen e Parlamentit Evropian, por edhe për të orientuar politikat e BE-së në vitet e ardhshme.
Rezultatet e zgjedhjeve të 2024-ës treguan një progres të madh të partive të djathta ekstreme dhe konservatore. Grupi Identitet dhe Demokraci (ID) fitoi rreth 100 vende, duke u bërë kështu grupi i tretë më i madh në Parlamentin Evropian. Konservatorët dhe Reformistët Evropianë (ECR), gjithashtu, fituan vende, veçanërisht falë mundësisë së anëtarësimit të Fidesz nga Hungaria. Sipas projeksioneve, këto grupe të kombinuara mund të përfaqësojnë deri në 25% të deputetëve evropianë.
Nga ana tjetër, social-demokratët (S&D) dhe Renew Europe (RE) regjistruan humbje të konsiderueshme. Grupi S&D pësoj humbje veçanërisht në Gjermani dhe në Holandë, ndërsa RE humbi vende në Francë dhe në Spanjë.
Ngritja e partive populiste dhe konservatore është një nga rezultatet më të veçanta të këtyre zgjedhjeve. Suksesi i Identitet dhe Demokraci (ID) dhe i Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR) pasqyron një ndryshim të madh në preferencat politike të votuesve evropianë.
Simon Hix, profesor i politikës krahasuese në Institutin Universitar Evropian të Firences, komenton: “Ngritja e populistëve të djathtë mund të arrijë nivele të reja, duke ndikuar ndjeshëm politikat e migracionit dhe të sovranitetit kombëtar brenda BE-së. “Kjo dinamikë ka pasoja të forta për mënyrën se si Bashkimi Evropian do të trajtojë çështje kyçe si migracioni, siguria dhe sovraniteti kombëtar.
Grupet social-demokratike (S&D) dhe Renew Europe (RE) pësuan, gjithashtu, humbje të konsiderueshme. Në Gjermani, S&D humbi shumë vende në favor të AfD-së, një parti e djathtë ekstreme në rritje. Po ashtu, Renew Europe pati një ulje të ndikimit të saj në Francë dhe në Spanjë, bastione tradicionale të qendrës liberale.
Kevin Cunningham, strateg politik dhe analist i njohur, shpjegon: “Rezultatet e studimit tonë tregojnë se Parlamenti Evropian do të evoluojë ndjeshëm drejt së djathtës, gjë që mund të komplikojë zbatimin e politikave ambicioze mjedisore të BE-së.” Zgjedhjet patën ndikime të rëndësishme në disa vende të BE-së, duke ndryshuar dinamikat politike kombëtare.
Në Francë, “Rassemblement National” (RN) i Marine Le Pen fitoi rreth 34% të votave, duke konsoliduar pozicionin e saj si partia e parë. Ky sukses e shtyu presidentin Emmanuel Macron të shpërndajë Parlamentin, një masë drastike që synon të rivendosë rendin politik në vend. Macron deklaroi: “Shpërndarja e Parlamentit është një përgjigje e nevojshme ndaj ngritjes së ekstremizmit dhe fragmentimit politik që kërcënon demokracinë tonë.”
Në Gjermani, CDU/CSU ruajti pozicionin e saj si partia e parë, por humbi vende në favor të AfD-së, e cila shënoi një rritje të lartë. Kjo mund të ndikojë në politikën e brendshme gjermane dhe në pozicionin e saj brenda BEsë.
Në Itali, Fratelli d’Italia u bë një nga partitë më të mëdha, ndërsa Lega humbi vende. Giorgia Meloni, Kryeministre e Italisë, komentoi: “Rezultatet e këtyre zgjedhjeve tregojnë se evropianët duan një Evropë më sovrane, të aftë për të mbrojtur interesat dhe vlerat e saj.” Kjo dinamikë mund të ndryshojë politikën italiane dhe marrëdhëniet e saj me BE-në, veçanërisht në lidhje me menaxhimin e borxhit dhe migracionin.
Në Spanjë dhe në Poloni, fitoret e së djathtës mund të sjellin ndryshime në politikën e brendshme. Në Spanjë, avancimi i së djathtës mund të ndikojë në politikat ekonomike dhe sociale, ndërsa në Poloni, qeveria populiste mund të ndjehet e forcuar nga mbështetja e rritur në nivel evropian, duke ndikuar marrëdhëniet me BE-në mbi çështje si sundimi i ligjit dhe të drejtat e njeriut.
Rezultatet e zgjedhjeve të 2024-ës do të kenë, gjithashtu, ndikime të rëndësishme për politikat e ndryshme të BE-së.
Me ngritjen e partive euroskeptike, është e mundur që BE-ja të miratojë politika më të rrepta të migracionit. Partitë populiste, të cilat kërkojnë kufij më të fortë, mund të ushtrojnë presion të rritur për të kufizuar migracionin.
Progresi i partive euroskeptike mund të çojë në një tërheqje të integrimit evropian, me një mundësi për të rishikuar disa politika të përbashkëta dhe një kthim drejt politikave më kombëtare.
Fitorja e partive konservatore mund të komplikojnë zbatimin e politikave ambicioze mjedisore të BE-së, veçanërisht Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane, për shkak të rezistencës së shtuar ndaj rregulloreve të rrepta mjedisore.
Rezultatet e zgjedhjeve kanë, gjithashtu, ndikime të mëdha ekonomike dhe sociale
Fragmentimi politik dhe pasiguria e rritur mund të dëmtojnë stabilitetin ekonomik të BEsë. Investitorët mund të jenë hezitues për shkak të paqëndrueshmërisë politike, gjë që mund të ndikojë në tregjet financiare evropiane
Partitë e djathta dhe euroskeptike mund të kundërshtojnë reformat sociale progresive, gjë që mund të ngadalësojë avancimin në të drejtat sociale dhe barazisë.
Rezultatet e zgjedhjeve të 2024-ës treguan se Bashkimi Evropian është në një pikë kthese vendimtare. Koalicionet e reja dhe dinamikat politike në vazhdim do të përcaktojnë të ardhmen e Evropës në vitet e ardhshme.
Koalicioni tradicional centrist midis Partisë Popullore Evropiane (EPP), socialdemokratëve (S&D) dhe Renew Europe (RE) nuk mban më një shumicë të qartë. Një koalicion i djathtë, që përfshin EPP, ECR dhe ID, mund të formojë një shumicë për herë të parë në historinë e Parlamentit Evropian.
Ngritja e partive populiste dhe euroskeptike mund të ndryshojë politikat e BE-së mbi çështje kyçe si migracioni, mjedisi dhe sovraniteti kombëtar. Ursula von der Leyen, Presidente e Komisionit Evropian, deklaroi: “Të punosh me grupet e reja parlamentare do të jetë një sfidë, por është, gjithashtu, një mundësi për të forcuar angazhimin tonë ndaj një Evrope të bashkuar dhe të begatë.”
Në përfundim, zgjedhjet evropiane të vitit 2024 kanë transformuar rrënjësisht peizazhin politik të Bashkimit Evropian, duke sjellë pasoja të rëndësishme për politikat evropiane, stabilitetin ekonomik dhe dinamikat sociale në të gjithë kontinentin. Këto rezultate shënojnë një moment kyç, duke ngritur pyetje të rëndësishme mbi të ardhmen e Bashkimit Evropian dhe vlerat themelore të tij.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
