Nga UVIL ZAJMI
Ajo ka qenë dhe mbetet një ndër lëvizjet më të bujshme të shekullit të kaluar për sportin tone kombëtar. Një histori që lidhet me Asllan Rusin, kolosin e volejbollit të Dinamos dhe përfaqësueses, ndërsa krejt papritur ai do të kalonte te Studenti, një skuadër modeste që luante në Kategorinë e Parë të asaj kohe. Edhe sot, kur flitet për atë ngjarje, ka pas misterin shoqërues, bashkë me disa enigma: Cilat ishin motivet e atij transferimi befasues, kur Asllan Rusi do të braktiste Dinamon e tij për të veshur fanellën e një klubi tjetër? Aq më shumë kur bëhet fjalë për një sportist të atij niveli, një mit si ai, që për specialistë, trajnerë, lojtarë, spektatorë, admirues, ishte një surprizë, kur në parket, në mjediset e pallateve të sportit, Rusi dinamovit, do të shfaqej me një formacion universitar?

Një histori pak e rrëfyer, pak e njohur dhe e kujtuar apo komentuar, edhe për brezin tim, që e kemi përjetuar nga afër karrierën e tij, të nisur nga parku sportiv i Dinamos, ai pas kryeministrisë, më pas në pallatin e sportit “Partizani”, në përplasjet e mëdha të kohës. Si e kujton sot Edison Pashaj, kur si trajner i Studentit do të kishte në gjashtëshe edhe “studentin” Asllan Rusi, në atë kohë 32-vjecar?. Një rrëfim mbresëlënës, por jo vetëm. “Panorama Sport” rikthen sot historinë e Asllan Rusit në vitet ‘70, me disa të pathëna për ish-volejbollistin.

TE DINAMO, BINJAKËT E RRJETËS RUSI-BONATI
Jemi në vitin 1963, në kampionatin kombëtar të Kategorisë së Parë. Kemi një Dinamo me Vangjel Kojën si lojtar-trajner, Franc Jakova, Ylli Shehu, Anastas Panteqi, Foto Kola, Qemal Gjinali, Hazbi Kotoni, Kreshnik Tartari, Andrea Gjika, Petrit Maçi, si dhe dy të rinj të talentuar, Asllan Rusi e Zhani Bonati. Pikërisht këtu do të startojë karriera e Asllan Rusit, plot lavdi e lidhur me trofe dhe pjesëmarrje të paharruara në Europë, deri në “Final 4”, atë të vitit 1972. Gjithmonë në linjën e parë, shtylla kryesore, njeriu skuadër, tek ai luhej, bazohej dhe orientohej loja.

Shuter, me një potencial unikal. I preferuar, i kërkuar dhe i pëlqyer nga shumë klube të Europës, por pa mundur të transferohet në asnjë prej tyre. I admiruar, adhuruar nga spektatori dhe protagonist i padiskutueshëm. Bashkë me Dashamir Fagun, janë dyshja spektakolare konkuruese në Europë, fillimisht me Dinamon, pastaj së bashku te Partizani, protagonistë në sfidat e mëdha ndërkombëtare të kohës.

LARGIMI I BUJSHËM DHE I PAPRITUR
Në lojërat me dorë, janë disa lëvizje dhe transferime të spikatura për kohën. Janë dy basketbollistët e Partizanit, Guxim Bekteshi që do të kalojë te 17 Nëntori dhe Dodan Përmeti, do të veshë fanellën e Dinamos. Ndërsa në sezonin 1975-1976, volejbollisti Asllan Rusi, në atë kohë 31 vjeç, ishte ende lojtar i Dinamos. Pjesa e bluve ishin edhe Enis Terihati, Kiço Lena, Rajmond Gjerazi, Leonard Tase, Ilir Cirnaku, Shaban Uka, Kostaq Skënderi, Ylli Çela, Andi Tirana, Shkëlzen Hoxha, Hajrulla Beriolli, Vladimir Sadushi dhe me të pandarin, trajnerin legjendar Vangjel Koja.

Një kampionat me dhjetë skuadra, me të zakonshmet rivale, Partizani i Andon Konës, Dash Fagut, Ylli Tomorrit, Bert Borovës, Skënderbeu i Petrika Suxhos, Vllaznia e Skënder Palokës dhe e trajnerit Ali Bushati, Labinoti i Hysen Domit, pastaj Dajti që drejtohet nga Hazbi Kotoni, Studenti dhe Flamurtari. Në përfundim të kampionatit të zhvilluar me tri faza, Dinamo do të shpallej kampione e Shqipërisë. Për të ardhur tek edicioni 1976-77, që do të këtë një fillim krejt ndryshe, kur Dinamo pas 13 vitesh do ta nisë atë pa një lojtar, emër të madh, me të cilin është e lidhur historia e vetë klubit, Asllan Rusi.

Një lëvizje që do të befasojë Shqipërinë sportive, kur krejt papritur, ai do transferohet te Studenti, dikur me emrin Universiteti. Një formacion simpatik, rivalizues, në përbërje me lojtarë të ardhur për të kryer studimet në Tiranë. Nga Petrit Berhani, Arben Take, Rudi Merko, Skënder Xhara, Perlat Voshtina, Bashkim Brahja, Sokrat Qeleshi, Arjan Dino, Agron Lubani, Fatos Qatipi, Vlash Macaj, Pirro Dervishi dhe Ilia Vathi. Një skuadër modeste, jo e elitës, që ka trajner specialistin e njohur, Edison Pashaj, i diplomuar në ILKF “Vojo Kushi”, pastaj volejbollist dhe prej disa vitesh në stolin e skuadrës studenteske. Në atë kampionat, bashkë me klubet e abonuara në këtë kategori, konkuron edhe Studenti, por, me një Asllan Rusi më shumë.

Pas përfundimit të fazes së parë, në muajin janar 1977, nisin gjysmëfinalet e Kupës së Republikës, ku Studenti është në grupin A, së bashku me Dinamon, Partizanin, 17 Nëntorin, Vllazninë dhe Dajtin, sfida që do të luhen në kryeqytet. Dy të parat nuk e patën të vështirë të kualifikohen, ndërsa Studenti derdhi shumë djersë dhe duhej të priste takimin me Dajtin. Nëse e fitonte atë do të ishte fanalisti i tretë. Në këtë ndeshje, universitarët zhvilluan një nga takimet më të bukura të tyre, duke siguruar finalet, aty ku janë edhe Dinamo, Partizani, Skënderbeu, Labinoti dhe Flamurtari. Në ditën e parë, Partizani fiton me vështirësi 3-2 me Studentin, një lojë që edhe mund ta kishte humbur, nëse Studenti do të kishte ruajtur freskinë e fillmit. Edhe në ditën e dytë, Studenti do të pësojë një humbje të thellë 3-0 me Dinamon.

Një takim ku Asllan Rusi për herë të parë në karrierë është përballë Dinamos, lojtarëve të ish-skuadrës së tij. Dramatik do të jetë takimi i ditës së tretë me Asllan Rusin e zgjuar dhe protagonist. Ajo ditë është më e bukura e finaleve. Studenti i udhëhequr nga loja e gjithanshme dhe sulmi i fuqishëm e i lartë i Asllan Rusit, dominoi plotësisht kundër Skënderbeut, duke fituar 3-2. Në mbyllje, Kupa do të fitohet nga Dinamo, që mundi 3-1 Partizanin, pas një rivaliteti deri në pikët e fundit, për t’u konfirmuar sërish triumfuese. “Një turne, ku shquhen veteranët si Rusi, Fagu, Lena, Sh.Hoxha, Terihati, Domi, që u shfaqën në formë shumë të mirë”, shkruan gazeta “Sporti” e kohës. Ndërkohë, qëndrimi i Asllan Rusit te Studenti, nuk do të zgjasë më shumë se nje sezon.

TRAJNERI I STUDENTIT: KAM PATUR FATIN TA DREJTOJ, JU TREGOJ FRIKËN QË KISHA

E kujton mjaft mirë atë periudhë ndërsa nën zë flitej se Asllan Rusi do të largohej nga Dinamo, kur dikush do i thotë: “Asllani dëshiron të vijë te ju, te Studenti”. Ishte Bert Borova, lojtar i Partizanit, me të cilin ai kishte shumë miqësi. “Befasi e madhe, pasi unë të paktën as nuk e mendoja diçka të tillë dhe jo ta besoja”.

Kështu shprehet ndër të tjera për “Panorama Sport” trajneri i njohur, Edison Pashaj, i cili rrëfen kalimin e Asllan Rusit te Studenti dhe detaje nga ai vit.

Edi, si është njohja juaj me Asllan Rusin?
Me Asllanin jemi njohur në vitin 1964 në Lojërat e Shkollave të Mesme që organizoheshin në Vlorë. Unë me shkollën time, “Qemal Stafa”, ai me “Petro Nini Luarasi”, që ishte në varësi të Dinamos. Një veprimtari e ndarë me zona, nga Vlora, Shkodra, Gjirokastra, Tirana, etj, Ndeshjet zhvilloheshin te sheshi ku ndodhej busti i Avni Rustemit. Aty ishte edhe Zhan Bonati, që bashkë luanim me të rinjtë e Dinamos. Krijonin një dyshe shumë të bukur me Asllanin, teksa bënin sikur grindeshin, e pastaj i shihje duke vrapuar bashkë.

Pse dhe si u shfaq kaq papritur kjo dëshirë për të ardhur te Studenti. Cila ishte situata dhe raportet e tij me klubin e Dinamos?
Te Dinamo nuk ishte më lojtar stabël formacioni, dukej një cikël mbyllur i atij grupi, pasi kishte ardhur një brez me të rinj dhe pretendime. Ndoshta mund të ketë qenë edhe urdhër i ministrisë për ta larguar nga klubi. Ata nuk mund të dilnin hapur, që Asllani nuk na nevojitet më. Ndoshta, duke u ndierë jo më pjesë e Dinamos, them se mund ta ketë shfaqur vetë dëshirën për t’u larguar. Janë disa enigma për kohën, ndërsa të tilla kanë mbetur ende sot.

Si e pritët informacionin për një Asllan në skuadrën tuaj?
Kur më thanë që do të vijë te Studenti e prita me kënaqësi këtë lajm. Sidoqoftë u stepa, pasi nuk e dija motivin dhe sa e vërtetë ishte. Një sportist me aq vlerë, ishte një nder për mua dhe klubin Studenti. Por, gjithmonë i rezervuar, diçka e pabesueshme. Çfarë mund të bënte Asllani te ne? Pata frikë se “moshë e madhe, pak problem shëndetësore, nuk na nevojitet”. Pra, me të tilla justifikime, drejtuesit dhe shefi i klubit edhe mund ta refuzonin.

Pse nuk shkoi te Partizani?
Te ai grup, ai brez, Rusi kishte shumë miqësi me Bert Borovën, Dash Fagun, por Partizani që drejtohej nga Andon Kona, në atë kohë ishte një skuadër me shumë pretendime dhe në përbërjeme lojtarë cilësorë. Vetëm pak kohë më parë, kujtoj se e ato e kishin marrë si përforcim në ndeshjet për Kupën e Kampioneve. Mundet që edhe ta kenë biseduar, por nuk mund ta them me siguri diçka të tillë pse nuk shkoi atje.

Dhe vjen një zgjedhje krejt e veçantë e tij, pra u afrua te Studenti…
Zgjodhi Studentin, të cilin ia kishin servirur miqtë e tij. Skuadër modeste, pa pretendime, probleme, jo nën tension, mjedis i qetë, me lojtarë të rinj. Asllani ishte i bindur se do e provonte te Studentin ku do të shkëlqente. Egoja e madhe e një sportisti është normale, aq më shumë për Asllanin. Kështu mendoj se e ka gjykuar. Për një lojtar me një karrierë të madhe te një klub i famshëm, nuk ishte e lehtë ajo zgjedhje. Por, edhe për palestrën, siç ishte ajo e universiteteit, me nje arkitekturë italine, shumë e përshtatshme për stërvitje. Pëlqehej nga lojtarët, sepse klubi ynë kishte hapësirë dhe krijonte kushte të mira në qendër të Tiranës.

Studenti preferohej edhe nga të tjerë sportistë në atë kohë…
Lojtarë të njohur që ishin në fund të karrierës, kanë preferuar të luanin me Studentin. Kam disa raste dhe emra të mëdhenj të asaj kohe, të disa klubeve të Tiranës. Studenti kishte edhe një të veçantë, pasi sportistët merrnin në dorë një shumë prej 4000 lekë, një sasi e konsiderueshme financiare, një praktikë që nuk aplikohej në asnjë klub tjetër. Kjo për faktin se ne nuk kishim mencë dhe lojtarët trajtoheshin në një restorant, ku me një mërrëveshje e konvertonin në para trajtmin ushqimor.

Vijmë te prezantimi, ardhja e Rusit në skuadër. Si e kujtoni?
Ka qenë sezoni 1976-1977, kur Asllani erdhi te ne për herë parë. Atë mesditë e kujtoj sepse isha në pelestër. Ai u shfaq bashkë me Perlat Voshtinën, një lojtar i yni, i cili m’u afrua dhe më tha: “Jam me Asllanin, do të fillojë stërvitjen me ne”. Flitet për një sportist kolos, se kush ishte Asllan Rusi nuk e dija vetëm unë, por e gjithë Shqipëria. Unë pata mundësinë ta shihja nga afër në raportin lojtar- trajner. Në moshë isha më i vogël sesa ai dhe në stërvitje dhe ndeshje isha vetëm një trajner. Por ai ishte shumë korrekt, jo vetëm me mua, por me gjithë ekipin. Asnjë shfaqje të një lojtari të madh, përkundrazi. I plotësonim çdo kërkesë që të mos mërzitej. Tek ai pashë një volejbollist sa të madh, aq edhe të thjeshtë. I tillë ishte!

Si u realizua trasferimi i tij, pasi ishte një praktikë që nuk aplikohej për kohën?
Dinamo e la të lirë të largohej dhe ne e federuam. Nuk u krijua asnjë problem, edhe nga fakti se Dinamo nuk reagoi. Po të mos donte, Dinamo i thoshte federatës të mos federohej me një klub tjetër. Nuk kishin asnjë motiv pse ta kundërshtonin, të mos e lejonin. Kjo është arsyeja. Telat Verzivolli, shef i klubit tonë, ishte njeri i mirë, dashamirës, dhe bashkë me Mustafa Çelkupën dhe Lame Konomin kanë qenë drejtuesit me kontribut të madh në sport në Tiranë në ato vite. Të mbaronin punë.

Një Asllan tashmë që stërvitet me Studentin, çfarë detajesh kujtoni?
I pari në stërvitje para të gjithëve, pastaj vija unë dhe të tjerët. “Hë Asllan, paske ardhur herët”, i thoja me humor. “Po professor”, përgjigjej ai. “Mos më thuaj profesor, më thirr me emër”, i thoja unë. Por, ai ishte tepër i kujdesshëm edhe në këtë detaj. Zhvishej ngadalë, bëhej gati dhe kur dikush vinte me vonesë, pak me shaka, se ishte njeri me shumë humor, i drejtohej: “Pse vjen me vonesë, apo se ke trajner Edin, një njeri të urtë?”. I ngacmonte, por asnjëri nuk ia prishte. Gjithmonë pa i kaluar asnjëherë kufijtë, se “jam unë”.

Ishte një mik i familjes suaj gjithashtu…?
Vinte ndeshja, ditën e shtunë apo të diel, Asllani vinte në shtëpinë time në Rrugën e Durrësit. Trokiste dhe më thoshte: “Më fal professor, ndoshta kohë jo e përshtatshme, se ke prindërit”. Prindërit i kishim miq si dy farmacistë të vjetër. Nuk e pyesja pse ke ardhur, ndërsa qëndronte dhe pas pak me zë të ulët që të mos e dëgjonin prindërit, që nuk ishin kurreshtarë, ndërsa ndiqnin televizor, më thoshte: “Edo, sikur të mos vi nesër në ndeshje?” “Si të gjykosh. Po e pate menduar kështu, asnjë probem”, i thoja unë. Nuk reagoja, t’i kërkoja arsyen, ta pyesja pse nuk do të vish, por e lija në zgjdhjen e tij. “Epo mirë, ashtu po bëj”, thoshte Asllani dhe më pas largohej. Ishte i pari në ndeshje, vetëm kur e shihja në pallatin e sportit “Partizani”. Ma ka bërë disa herë radhazi këtë punë. Nuk ia prishja, sportist i madh e respektoja edhe si njeri. Me numrin 9 edhe te ne, ku me Studentin qëndroi rreth një vit.

Si u përcoll në Tiranë ajo lëvizje, pasi braktisi Dinamon për Studentin?
Jo nuk u trajtua kështu, por largimi nga Dinamo dhe ardhja e tij te Studenti, sigurisht krijoi një atmosferë pak ndryshe në mjedisin sportiv këtu në kryeqytet. Fjalë që qarkullonin, të pabesueshme më shumë, që Rusi po largohej nga Dinamo. Kur erdhi te Sudenti, të gjithë ishin kurioz për ta parë Asllanin në stërvitje, sidomos dinamovitët e vjetër, ish-lojtarë, shokë, miq të tij. Disa vinin me biçikleta, i linin jashtë palestrës dhe ndiqnin seancat.

Me ju ishte edhe në Golem, në kampin e rinisë, por jo për plazh…
Asllani ka qenë me ne edhe në periudhë vere, në kampin e rinisë në Golem, pasi atje e çonin Studentin në 15-ditëshin e fazës përgatitore. Gjatë stërvitjes, bëja ushtrime në rërë, vrapime në 30 metra, dhe si një Usain Bolt ishte kur vraponte, në kuptimin e vërtetë të fjalës. Si një kolos shtynte rërën, godiste fuqishëm me çdo hap të tij. Unë jam aq specialist të kuptoj se si ka mundësi, nuk ka sportist më të fortë se ky, se e shihja me sytë e mi forcën dhe potencialin që kishte.

Studenti me një Asllan Rusi në lojë, si reagonte?
Përpiqej në çdo takim të jepte maksimumin. Por kishte raste, kur me sedrën që kishte, arrinte deri aty, sa e gjykonte si ishte paraqitur dhe kur humbisnim, ndërsa më thoshte: “Edo, sikur nuk luajta mirë sot, më fal. Na iku kot kjo ndeshje”. Ishte edhe një mënyrë me të cilën komunikonim. Donte të fitonte me çdo kusht. Shkëlqente në momente të caktuara.

Ka një një moment që friksohen kundërshtarët kur e shohin pjesë të Studentit?
Kupa e Republikës, faza finale, në ndeshjen me Partizanin, që e humbëm 3-2. Ai luajti shumë mirë dhe aty u krijua një situatë, që e kam përjetuar vetë atë astmosferë në pallatin e sportit. Unë nuk besoja se mund të fitonim, por kishte disa momente gjatë lojës që ata po thyheshin keqazi. Drejtuesit e Dinamos që po ndiqnin ndeshjen u shqetësuan, pasi takimin tjetër e kishin me ne. Po na mund Studenti, po na mund Asllan Rusi.

Asllan Rusi përballë ish-skuadrës, kolegëve dhe miqve të tij. Si ka qenë ajo ndeshje?
Nga dinamovitët nuk kishte as më të voglin reagim dhe përballjen me ne e fituan pastër. Po kështu edhe prej Asllanit. Ndeshje korrekte në përgjithësi, një raport goxha miqësor me të gjithë, sportistë, arbitrat, trajnerët dhe spektatorin. Kështu i kujtoj ato takime. Ai Asllan kishte mbetur, i respektueshëm, si kur luante me Dinamon, tani me Studentin. Shumë korrekt në fushë dhe jashtë saj.

Si do ta përcaktonit ju si trajner Asllan Rusin?
Për aq pak kohë që qëndrova me të, kuptova se ADN-ja e një sportisti, volejbollisti aq të madh, e ka jo vetëm një i talentuar, por edhe shumë punëtor, serioz, profesionist i vërtetë. Edhe me një ekip të dobët, ai reflektonte. Se me një skuadër të mirë edhe shkëlqen, por ndryshe kur je me një formacion modest. Në fund të fundit, Dinamo edhe pa Asllanin, fitoi, se kishte lojtarët të tjerë të mire. Asllan Rusin e kam konsideruar një volejbollist, që sipas meje, ai futej në gjashtëshe të skuadrave më të mëdha të kohës. Këtë e konfirmoi viti 1972, kur bashkë me Dash Fagun, në diagonalen e njohur, kualifikuan Dinamon në katër skuadrat më të mira të Europës.

Por, pati edhe një rikthim surprizë te Dinamo…
Është një moment që ai u rikthye te Dinamo, por jo për të luajtur dhe vazhduar karrierën. Ishte një kërkesë e miqve, shokëve, vetë klubit që e ftuan që ta mbyllte me Dinamon, aty ku e nisi. Asllani pranoi dhe kur ka dalë në pallatin e sportit, në një ndeshje me Partizanin, i gjithë publiku i pranishëm aty, është çuar në këmbë, duke e duartrokitur gjatë. Dhe ai duke bërë nxemjen i përshëndeste.

INTERVISTOI: UVIL ZAJMI

NDIQE LIVE "PANORAMA TV"

---