Të gjithë kanë mendimet e tyre për ‘Gjeneratën Z’ – e njohur si ‘Gen Z’ shkurt, të lindurit në mes të viteve 1990 deri në fillim të viteve 2010 – brezi që u rrit në Internet dhe që përdor mediat sociale si ditarin dhe librin e tij të shënimeve. Ata konsiderohen si të varur nga teknologjia dhe të varur nga pajisjet, pasi kanë ardhur në moshë në një epokë ekranesh që na inkurajojnë të “Jemi realë” dhe të ndajmë gjithçka, me të gjithë, gjatë gjithë kohës. Hollywood tani duket se ka një mision për t’u përballur me frymën e Gen Z dhe për të kapur arsimimin tonë gjithnjë në zhvillim në Internet dhe kulturën sociale virtuale.
Përcaktimi i kategorisë së një filmi “Gen Z” mbetet i pakapshëm – seria e fundit e publikimeve ofron një zhanër në fillimet e tij si një entitet i lakueshëm. Deri më tani, në garën për të krijuar filmin përcaktues të Gen Z, ‘kanuni’ sheh kryesisht vajza njëzet e ca vjeç të shqetësuara për vetë-identifikimin, shkrim-leximin e mediave sociale dhe performancën në kërkim të vetes së tyre autentike.
Shtesa më e fundit e Hollywood në universin kinematografik Gen Z është komedia e zezë e Netflix “Do Revenge”. Skenaristja dhe regjisorja Jennifer Kaytin Robinson ofron një mishërim të Gen Z të ‘Mean Girls’ me një dramë të errët adoleshente të vendosur në skenën sociale të një shkolle private në Miami. Estetika e butë ndeshet me një mprehtësi narrative, teksa dalin kaseta seksuale dhe sajohen skema hakmarrëse, duke theksuar dallimin mes të jetuarit dhe të të paraqiturit.
‘Do Revenge’ shqyrton dinamikën e paqëndrueshme sociale të Gen Z pasi Drea (Camila Mendes) bie nga lartësitë e elitës popullore të shkollës. Ndërkohë, Eleanor (Maya Hawke), është nxënësja e re në shkollë, një lezbike introverte që po kërkon hakmarrje për një gënjeshtër homofobike që rrënoi rininë e saj. Filmi luhet me një vetëdije të mprehtë që tregon “filmin e Gen Z”, pasi të dyja vajzat marrin pjesë në një heqje të privilegjit mashkullor, më e paharrueshme në fushatën e ish-të dashurit të Dreas. Megjithatë, në përpjekjen për të trajtuar pakënaqësinë e adoleshentëve, ‘Do Revenge’ përfundon duke u shfaqur joautentike pasi tekstura e rinisë është lustruar me një ‘llak’ me shkëlqim.
Media e përqendruar në brezin tonë ka tendencë të jenë gabim sepse njerëzit që bëjnë filmat përfundojnë duke u kapur në idenë se si është sjellja e Gen Z, në krahasim me atë që është realiteti – Jihane Bousfiha
Në praktikë, “Do Revenge” është aq i etur për të zgjidhur patologjinë e rinisë, duke u përpjekur të kapë frymën e tyre në një kapsulë kohore kinematografike, saqë nuk arrin të përmbysë vërtet stereotipet e Gen Z që u ngjall personazheve të tij. Ndërsa qasja feministe e filmit dhe personazhet lezbike mund të duartrokiten, nuancat e jetës adoleshente nuk hulumtohen – izolimi i dhimbshëm i Eleanorës përshkruhet si misterioz dhe pozicioni i Dreas si viktimë e pornografisë hakmarrëse reduktohet në një pikë komploti. Adoleshenca bëhet rudimentare dhe e vëzhguar dhe jo e jetuar. Siç thotë shkrimtarja Jihane Bousfiha për ‘BBC Culture’: “Shumica e mediave të përqendruara në brezin tonë priren të jenë gabim sepse njerëzit që bëjnë filmat përfundojnë duke u kapur në idenë se si është sjellja e Gen Z, në krahasim me cili është realiteti”. Ndërsa ‘Do Revenge’ është i vetëdijshëm për Gen Z, ai ka ende një perspektivë të sanuar për të rinjtë e sotëm – një këndvështrim që është i preokupuar me dëshirën e tyre të dukshme për popullaritet dhe që ka një fokus të përqendruar plotësisht në arritjen e një qëllimi të caktuar dhe nuk vërejnë ose konsiderojnë asgjë tjetër në të ashtuquajturën “cancel culture”, një frazë bashkëkohore e fundit të viteve 2010 dhe fillimit të viteve 2020, e përdorur për t’iu referuar një forme ostracizmi në të cilën dikush largohet nga qarqet sociale ose profesionale – qoftë në internet, në mediat sociale ose personalisht. Ata që i nënshtrohen këtij ostracizmi thuhet se janë “anuluar”.
Nëse “Do Revenge” është ‘Mean Girls’ i Gen Z, ‘Bodies, bodies, bodies’ janë ‘Heathers’ e këtij brezi. Komedia slasher e Halina Reijn-it flet për një grup të rinjsh njëzet e ca vjeçar të pasurish që ribashkohen për një arratisje në fundjavë. Një stuhi e zhyt shtëpinë në errësirë, kufoma e parë gjendet dhe fillon një rrëmujë që i bën miqtë të kthehen kundër njëri-tjetrit në një satirë për klasën dhe privilegjin. Të ndikuar nga gjuha e progresivitetit të mediave sociale, personazhet zhyten rregullisht në argumente rreth politikave të identitetit. Është një nga veçoritë përcaktuese të këtij kanuni të ri filmash, siç thotë Xuanlin Tham, programues dhe kritik i filmit, për ‘BBC Culture’: “Identiteti dhe seksualiteti nuk trajtohen më si destinacione, por procese të papërcaktueshme, të vazhdueshme”.
“Bodies, bodies, bodies’ përpiqet të ketë një ekuilibër të pasigurt midis ndjeshmërisë dhe talljes, më shpesh duke u anuar nga kjo e fundit në vëzhgimet gjerësisht të përgjithësuara të një brezi të mbyllur ku fjalët si “manipulim”, “zemërim” dhe “zhveshje” përdoren për të qeshur. Filmi tregon për ndërveprimet e Gen Z, por nuk arrin të zbulojë shtrirjen e plotë të një klime të hiperlidhur. Në fillim, ka një shfaqje festive të shampanjës, e ndjekur nga thirrja e Alice (Rachel Sennott): “Ishte shumë e çmendur! Nuk mund ta besoj që nuk e kam bërë video.” Alice mund të jetë më e afërta me një arketip stereotip të Gen Z që është shfaqur në ekran deri më tani – një person që bën podcaste e pavëmendshme, me të drejtë e zhytur në vetvete – megjithatë nuk është bërë shumë për të thelluar në këtë mentalitet.
Të jetosh në internet
Në një film tjetër të ri që kap marrëdhënien e Gen Z me mediat sociale, komedia e zezë e ‘Not Okay’ e çon temën e aktivizmit performativ në lartësi të reja ndërsa Danni (Zoey Deutch), një grua e re që dëshiron stilin e jetës së influencueses, gjendet në një gënjeshtër rreth të qenët e mbijetuara e një sulmi terrorist. Siç thotë Bousfiha: “Filmat [Gen Z] priren të jenë shumë të stilizuar, me linja tërheqëse dhe të paharrueshme të përshtatura për t’u bërë virale.” Më pas, ata plaken, dhe ‘Not Okay’ është një shembull kryesor. Në skenat e Dannit që pajtohet me faktin se ka njerëz pas hashtags në trend, filmi nuk është aq realist sa të jetë një portret i Gen Z dhe as aq i mprehtë sa të jetë satirë. Shkrimtarja Iana Murray ndan ndjenjën e Bousfiha-s se ‘Not Okay’ arrin të jetë “pothuajse e vjetëruar në një kohë kur fotografitë dhe origjinaliteti janë ato që gjenden, dhe yjet si Emma Chamberlain janë vajzat e momentit. Por nëse ‘Not Okay’ ishte prodhuar, le të themi, një ose dy vjet më parë, ndoshta kjo do të ishte më e vërtetë për jetën.”
Një temë e zakonshme në këta filma është decentralizimi i heroit mashkull(me ngjyrë të bardhë) të Hollywood, një tjetër rikalibrim kinematografik i Gen Z; gratë me ngjyrë janë në role kryesore dhe marrin përsipër një pjesë më të madhe të tregimeve. Investimi i Hollywood në Gen Z sheh një hapësirë të krijuar për të rinjtë e sotëm të ndryshëm në një botë që duket e papërgatitur për t’i përqafuar ata. “Një vështrim në kastet e tyre të larmishme racore dhe etnike na tregon aq shumë… ata funksionojnë si përshtatja e përsosur me pikëpamjet e tyre satirike të errëta mbi reflektimet bashkëkohore mbi seksualitetin, famën dhe dhunën,” thotë Dr Christopher Holliday, lektor, megjithatë, ai shton: “Dëshira që disa identitete të margjinalizuara “të bëhen të dukshme” është një imperativ që gabimisht mund të barazojë dukshmërinë me përparimin, gjë që nga ana tjetër ngre pyetje në lidhje me barrën e një individi për të përfaqësuar kolektivin dhe, si rezultat, kush mund – dhe duhet – të ketë fuqinë për të folur për një identitet apo grup të caktuar shoqëror”.
Siç referon Dr Holliday, zërat që krijojnë këto histori janë gjithashtu një temë debati; hendeku i moshës midis krijuesve dhe personazheve të tyre Gen Z do të thotë se ka një pabarazi të menjëhershme të jetuar. Jo pjesë e këtij brezi vetë, Sam Levinson ka krijuar gjënë më të afërt me një projekt përcaktues të Gen Z: ‘Euphoria’. Trajtimi melodramatik i dramës së adoleshencës për nxënësit e shkollave të mesme ndjek Rue (Zendaya) 17-vjeçare duke lundruar dashurinë dhe varësinë, dhe mishëron estetikën e Gen Z, të cilën Tham vë në dukje se është “sugjerimet vizuale mbizotëruese të neonit, ngjyrave të ndezura, pistë vallëzimi dhe netëve të errëta”. Pamja shumë e stilizuar e shfaqjes e denjë për Instagram – e mbushur me thellësi të errëta nën sipërfaqe – luan në paqëndrueshmërinë dhe natyrën kaotike narrative të medias Gen Z.
Pas suksesit të ‘Euphoria’ si seriali i dytë më i shikuar i HBO-së në 18 vjet, pas ‘Game of Thrones’ (siç raportohet nga Variety), projekti tjetër i Levinson, ‘The Idol’, ndjek shembullin me një stil vizual të errët neoni si sfond për një vetëndihmë moderne- Marrëdhënia e liderit të kultit të ditës me një idhull të ri pop. Nga traileri, pamjet dhe narrativa e ‘The Idol’ janë, si Euphoria, emblematike e zhanrit Gen Z, me skena feste me ndriçim neoni, qëndrime joserioze dhe një investigim të famës moderne.
Statusi i Gen Z si vendas dixhital që lëviz pa mundim midis reales dhe virtuales po formëson skenën mediatike – Christopher Holliday
Nuk është vetëm përfaqësimi përmes të cilit Gen Z po shkakton një tronditje. Siç shpjegon Dr Holliday: “Nëse Gen Z kuptohet rregullisht si më elasticiteti në lundrimin e ndryshimeve dhe për të qenë rrënjësisht gjithëpërfshirës, atëherë do të arsyetohet se statusi i tyre si vendas dixhitalë që lëvizin pa mundim midis reales dhe virtuales, po formëson skenën mediatike.” Lëvizshmëria e filmit dhe TV nëpër platformat e transmetimit krijon akses sipas kërkesës për një brez tashmë të vendosur në internet. Kjo reflektohet në të dhënat e audiencës: Gen Z po mirëpret opsionin e platformave të shikimit sipas kërkesës, me më shumë se nëntë nga 10 Gen Z të SHBA-ve të abonuar në të paktën një shërbim. Një raport i Ofcom i bën jehonë këtij ndryshimi brezash në Mbretërinë e Bashkuar, me 59% të moshave 55 deri në 64 vjeç dhe 76% të atyre të moshës 65+ që ende i drejtohen fillimisht kanaleve televizive, ndërsa te moshat 16 deri në 24 vjeç konsumi i transmetimit televiziv ka rënë me dy të tretat në 10 vitet e fundit.
Investimi i Hollywood në Gen Z është padyshim një përpjekje për të tërhequr vëmendjen e një brezi të ri që kërkon përfaqësim dhe ndryshim të besnikërisë së tij. Megjithatë, TV dhe kinemaja kryesore duket se po ndjekin shikueshmërinë në kurriz të autenticitetit. Koha do të tregojë nëse krijuesit e filmave të Gen Z mund të ofrojnë një zgjidhje.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panoramaplus.al