VILMA FILAJ BALLVORA
Para gjashtë muajsh, kreu i qeverisë së Shqipërisë Edi Rama vizitoi si i pari kryeministër nga Shqipëria, pas 68 vjetësh, Beogradin. Tani, Aleksandar Vuçiç e ktheu vizitën në Tiranë. Dy kryeministrat tashmë e kanë thyer akullin në marrëdhëniet e ngrira mes dy vendeve. Vërtet Kosova ka qenë dhe mbetet pengesa kryesore midis dy vendeve: pasi Serbia e refuzon kategorikisht pavarësinë e saj, ndërkohë që Shqipëria e sheh veten në rolin e mbrojtësit të shqiptarëve në Ballkan. Në një sfond të tillë nuk është aspak një detyrë e lehtë për të dy kryeministrat Rama dhe Vuçiç, që të gjejnë një gjuhë të përbashkët për këtë çështje. Megjithatë, që të dy ata e kanë shumë të qartë, se janë të pashmangshme bisedat për Kosovën. Por ky diskutim duhet zhvilluar me kthjelltësi dhe pa empati e paragjykime populiste. Deklarata e Edi Ramës para gjashtë muajsh në Beograd, se Serbia duhet ta pranojë realitetin e ri të Kosovës, shkaktoi një valë reagimesh e zemëratë në Serbi, duke u cilësuar si provokim. Po kështu edhe deklarata e Vuçiçit në Tiranë, se Kosova është Serbi, ndoshta në opinionin shqiptar mund të perceptohet si provokim. Por kjo nuk e zbeh aspak peshën e faktit që shkëmbimet mes Shqipërisë dhe Serbisë janë futur tani në hullinë e normalitetit.
Pakicat si ura lidhëse e jo si arsye për tension
Vërtet që rëndom nga Tirana e Beogradi shkëmbehen replika lidhur me minoritetin shqiptar në Serbi dhe atë serb në Shqipëri – rreth 30.000 serbë jetojnë në veri të Shqipërisë dhe rreth 60.000 shqiptarë në jug të Serbisë. Ndërsa Tirana kërkon më shumë të drejta për shqiptarët në Serbi, Beogradi tërheq vëmendjen se serbët në Shqipëri po asimilohen. Por në këto replika ndihet më shumë nota e populizmit. Përkundrazi, pikërisht këto minoritete mund të jenë në fakt këtej e tutje ura lidhëse midis dy vendeve, për ta çuar përpara forcimin e marrëdhënieve bilaterale.
Termi “Shqipëri e madhe”, që ngjall shpesh një reaksion zemërimi në Serbi, është dhe mbetet një utopi ndoshta e modës vetëm në qarqe të caktuara radikale dhe pa influencë. Më se qartë e theksoi edhe Kryeministri shqiptar, Edi Rama në konferencën e përbashkët të shtypit me Vuçiç në Tiranë, se Shqipëria e madhe nuk është as vizion, as projekt dhe as nuk ka plan për këtë. Edhe kjo tezë duket se përdoret rëndom për populizëm. Për më tepër që në takimin në Tiranë të dy kryeministrat sërish e vunë theksin te synimi për të bashkëpunuar e dialoguar drejt integrimit europian në një Ballkan pa kufij. Midis të dy vendeve dhe popujve ka mjaft të përbashkëta e sot në shekullin e 21-të edhe shumë më tepër hapësira për intensifikimin e shkëmbimeve. Në këtë drejtim, do të ishte e udhës që sa më parë të marrin jetë idetë për nxitjen e shkëmbimeve kulturore e ekonomike, si dhe intensifikimin e kontakteve mes të rinjve nga të dyja vendet.
Nëse temat delikate mes Shqipërisë dhe Serbisë së shpejti do të mund të shmangen, kjo mbetet të shihet. Me dialog zgjidhjet janë të mundshme. E për herë të parë në historinë e marrëdhënieve shqiptaro-serbe duket se Tirana dhe Beogradi tashmë kanë vendosur për opsionin e dialogut.
Edhe pse të tilla vizita kortezie rëndom nuk sjellin rezultate të prekshme, Rama dhe Vuçiç meritojnë të vlerësohen për hapin e ndërmarrë. Me këtë Tirana dhe Beogradi japin një sinjal pozitiv: sepse shtrëngimi i duarve mes kryeministrave të dy vendeve me marrëdhënie historikisht të tensionuara nuk i shërben vetëm shërimit të raporteve bilaterale, por ka pa asnjë mëdyshje edhe një efekt mjaft pozitiv për të gjithë rajonin. Shkëmbimet mes Tiranës e Beogradit janë një fillim i mbarë edhe për Ballkanin.
