Të gjithë kujtojnë skenat e frikësuara, kur afganët një vit më parë tentonin të largoheshin nga vendi pasi talebanët morën kontrollin, ndërsa trupat amerikanë u tërhoqën. Avionët e tejmbushur me qytetarë, bënë xhiron e mediave televizive të botës.
Tërheqja e nxituar dhe rënia e mëvonshme e qeverisë lanë një vakum pushteti që u plotësua tërësisht nga talebanët, një grup i dhunshëm fundamentalist i angazhuar për të përmbysur çdo përparim demokratik të bërë në vendin me mbi 38 milionë banorë gjatë dy dekadave të fundit.
“Një vit më vonë, në qytetin e vogël bregdetar shqiptar të Shëngjinit, i pozicionuar midis detit Adriatik nga njëra anë dhe një vargmali të lartë malor nga ana tjetër, disa qindra refugjatë afganë janë harruar”, shkruan Euronews në një artikull kushtuar pikërisht kësaj çështje.
Për ta, tmerret e gushtit 2021 janë ende të freskëta – një kujtesë e dhimbshme e momentit kur roli i tyre në sigurimin e një të ardhmeje të lirë dhe barazie për Afganistanin u zhduk në ajër.
“Ishte jashtëzakonisht i çorganizuar,” thotë Aziz, duke rrëfyer tërheqjen dhe evakuimet e organizuara nga ushtria amerikane. “Unë dhe shumë njerëz të tjerë menduam, hej, ne kemi shumë lidhje me qeverinë amerikane, sigurisht që është vetëm një lojë pritjeje derisa të na nxjerrin jashtë vendit.”
Ata nuk mund – dhe nuk duan – të kthehen në Afganistan, ku talebanët vetëm sa kanë forcuar fuqinë e tyre. Por shumë nuk e dinë gjithashtu se kur do të marrin vizat e tyre amerikane, një premtim i bërë veçanërisht për njerëzit që kanë punuar me misionet amerikane në Afganistan.
Aziz kërkoi që ai të mos përmendet me emrin e tij të plotë, pasi ai ka ende të afërm në Afganistan, të cilët mund të duan të largohen një ditë ose mund të përballen me hakmarrje nga forcat talebane.
Ai ndodhet në Shëngjin me nënën e tij dhe të dy janë në një gjendje ankthi të vazhdueshëm për të ardhmen e tyre të papërcaktuar.
“Nëse do ta dija një vit më parë – na thanë që marrja e vizave do të zgjaste vetëm disa muaj – se do të zgjaste kaq gjatë, ndoshta do të kisha pasur një atak në zemër.”
Një vit me premtime boshe
Aziz kujton qartë ndjenjën e katastrofës së pritur që ai dhe të tjerët ndjenë në prag të gushtit 2021.
“Unë punoja në Kabul për një konsulencë. Kuptova se rajonet në të gjithë vendin po binin dhe kishte vlerësime të ndryshme se sa kohë do të duhej që Kabuli të binte. Por ne e dinim se do të ndodhte,” kujton ai.
Aziz është një 26 vjeç, elokuent me anglishte të përsosur dhe një kuptim të thellë të politikës së vendit të tij.
Ai është i zemëruar me ata që konkludojnë rastësisht se ushtria afgane nuk luftoi, duke përmendur “qindra mijëra viktima” gjatë viteve. Ai është gjithashtu i zemëruar me shumë analistë dhe opinionistë që mbështetën tërheqjen.
Ai studioi teknologjinë e informacionit në Universitetin Amerikan të Afganistanit dhe u mor me tema të tjera si psikologjia dhe ekonomia, duke marrë pjesë gjithashtu në garat e debatit konkurrues.
Ai u shpërngul disa herë gjatë jetës së tij – nga Pakistani, ku familja e tij ishin refugjatë, u kthye në vendlindjen e tyre në Kandahar dhe më në fund në Kabul.
Kur presidenti amerikan Joe Biden njoftoi planet e tërheqjes, Aziz ndjeu rehati në faktin se ai ishte pjesë e një grupi të madh afganësh që kishin punuar me qeverinë ose Departamentin e Shtetit dhe sigurinë e të cilëve vendi perëndimor u zotua t’i garantonte.
“Meqenëse kisha punuar me Institutin e Paqes të Shteteve të Bashkuara në të kaluarën, kisha një klasifikim Prioriteti 1 dhe Prioriteti 2, i cili ishte një alternativë ndaj programit të vizave speciale imigruese, i cili kërkon që njerëzit të punojnë me qeverinë amerikane për një vit në mënyrë që për t’u kualifikuar për t’u zhvendosur në SHBA,” shpjegon ai, shkruan Euronews.
Turistët dhe refugjatët
Shqipëria ishte një nga vendet e pakta në Evropë që njoftoi synimin e saj për të pranuar mijëra refugjatë afganë, së bashku me Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut.
Një destinacion turistik gjithnjë e më popullor, Shqipëria krenohet me një vijë bregdetare prej 450 kilometrash, atraksione historike nga periudha romake, greke, bizantine dhe osmane dhe me një reliev të pasur malor.
Vendosja e refugjatëve në vendet me kapacitet më të lartë në vend – vendpushimet e shumta që janë të mbushura gjatë verës – ishte një gjë pa mend, veçanërisht pasi shpenzimet mbuloheshin nga OJQ, thuhet në shkrimin e Euronews.
Pashtana Rasool, ashtu si Aziz, ishte i përfshirë në kryesimin e përpjekjeve demokratike në Afganistan. Para se të vinte në Shëngjin në tetor, ajo ishte Drejtore Ekzekutive e Organizatës Afgane të Edukimit dhe Kujdesit për Fëmijët ose AFCECO.
E harruar dhe e padëshiruar
Kur e pyetën se ku e sheh vendin e saj, Pashtana përpiqet të krijojë një parashikim pozitiv.
“Nuk e dimë. Une nuk e di. Sepse për 40 vjet kemi qenë në luftë dhe situata politike është kaq e ndërlikuar”, tha ajo.
Shumica e problemeve aktuale të Afganistanit datojnë që nga një luftë ndërmjetëse e zhvilluar nga viti 1979 deri në vitin 1989 midis grupeve të mbështetura nga sovjetikët, të lidhur me grushtin e shtetit të partisë komuniste në vend dhe muxhahidëve të mbështetur nga perëndimi.
Në pritje të Amerikës
Ndërsa disa nga refugjatët afganë në Shqipëri kanë emigruar që atëherë në Kanada, ndjenja dërrmuese midis grupit të mbetur është se ata duan të shkojnë në Shtetet e Bashkuara.
Leila dhe vëllai i saj Reza kanë gjetur të dy punë në Shëngjin për të mbajtur familjet e tyre në pritje të vizave.
Atyre u është thënë se ka një interes për t’i zhvendosur në St Louis, Misuri – një qytet i cili tashmë krenohet me një diasporë të madhe.
Leila është një grua e gjatë, me vetëbesim dhe tërheqëse, e cila kishte veshur një fustan tërësisht rozë dhe shami kur Euronews foli me të.
“Unë jam një kamariere në hotelin Rafaelo dhe një punëtore në restorant,” thotë ajo, duke theksuar se nëna e saj, katër motrat dhe dy vëllezërit ndihen të sigurt këtu. Babai i tyre ndodhet në Iran, ku iku nga vendlindja e tyre Mazar-i-Sharif, i cili ra para Kabulit.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
