Dr.Zigmunt Klukovski, ishte mjeku kryesor i një spitali të vogël në fshatin Szhebrezhin në jug të qytetit të Lublinit. Një diarist entuziast, mjeku kronikoi çdo ditë pushtimin nazist, teksa ngjarjet dramatike shpaloseshin jashtë dritares së dhomës së tij në spital.
Në orët e para të mëngjesit të 1 shtatorit 1939, ushtria gjermane filloi një sulm të egër përgjatë kufirit polak. Luftwaffe bombardoi aeroportet, linjat hekurudhore, bazat ushtarake, dhe çdo gjë tjetër që konsiderohej e rëndësishme për komandën dhe lëvizjen e forcave të armatosura polake. Blitzkrieg-u i parë kishte nisur.
Një orë më vonë trupat gjermane sulmuan nga veriu dhe jugu, duke synuar rrethimin e ushtrisë polake. Polakët u tërhoqën, ndërsa panë trupat gjermane t’u dilnin pas shpine. Dy ditë më vonë, në shenjë respekti ndaj detyrimeve të tyre ndaj Polonisë, Franca dhe Britanisë i shpallën formalisht luftë Gjermanisë.
Por kjo nuk pati asnjë vlerë për Poloninë. Goditja përfundimtare erdhi më 17 shtator, kur forcat sovjetike, bazuar tek një marrëveshjeje sekrete me Gjermaninë, marshuan drejt territorit polak nga Lindja. Varshava u dorëzua më 27 shtator. Dhe më 6 tetor, kapitulloi i gjithë vendi. Polonia pushoi së ekzistuari si një vend. Lufta e Dytë Botërore, sapo kishte filluar.
Ditari i një mjeku polak
Dr.Zigmunt Klukovski, ishte mjeku kryesor i një spitali të vogël në fshatin Szhebrezhin në jug të qytetit të Lublinit. Një diarist entuziast, mjeku kronikoi çdo ditë pushtimin nazist, teksa ngjarjet dramatike shpaloseshin jashtë dritares së dhomës së tij në spital.
Zbulimi i vëzhgimeve të tij, do të parathoshte vdekjen e menjëhershme. Prandaj, ai i fshehu me kujdes dorëshkrimet e tij, shpesh duke ndryshuar vendndodhjen e tyre gjatë 5 viteve të pushtimit nazist. Ditari i tij i jashtëzakonshëm u botua në Poloni më 1959, pak para vdekjes së mjekut dhe më pas u përkthye në anglisht.
11 tetor 1939
Qyteti është i mbushur me gjermanë. Ata janë të akomoduar në të gjitha shtëpitë e mëdha. Shumica e tyre janë nga Austria, dhe disa nga Vjena. Në përgjithësi gjermanët po përpiqen të pastrojnë qytetin. Për këtë punë, përdorin vetëm hebrenjtë. Këta duhet të fshijnë rrugët, të pastrojnë të gjitha çerdhet publike, dhe të mbushin të gjitha gropat nëpër rrugë.
Kudo ka njoftime në gjermanisht, që na japin një ide se çfarë mund të presim në të ardhmen.
Ne duhet të dorëzojmë të gjitha armët. Duhet të regjistrojmë të gjitha sëmundjet ngjitëse. Mbikëqyrja policore, është nga ora 10 e mbrëmjes deri në orën 5:30. Kufizimet që vlejnë për dyqanet hebraike, ndryshojnë nga dita në ditë. Ndonjëherë hebrenjve u lejohet të hapin dyqanet e tyre dhe ndonjëherë jo. Duket se shumica e urdhrave u drejtohen hebrenjve.
18 shkurt 1940
Takova një grua nga Zamojski. Sapo kishte ardhur nga Çelmo. Për disa kohë, mora disa informacione alarmante për ekzekutimin e të sëmurëve mendorë të repartit psikiatrik në Çelmo. E pyeta nëse ajo histori ishte e vërtetë. Ajo më tha se po. Të gjithë të sëmurët mendorë u qëlluan me armë automatike, por nën kërcënimin e dënimit me vdekje, personelit të spitalit i ndalohet të flasë për këtë krim. Është kaq e vështirë të besosh diçka më të tmerrshme sesa sa kjo.
21 tetor 1942
Sot planifikova të tentoj sërish të shkoj në Zamosk. U zgjova shumë herët për t’u bërë gati, por rreth orës 6 të mëngjesit dëgjova zhurmë, dhe përmes dritares pashë një lëvizje të pazakontë. Ishte fillimi i të ashtuquajturës zhvendosje gjermane të hebrenjve, në realitet një asgjësim i të gjithë popullatës hebraike në Szhebrezhin.
Nga mëngjesi i hershëm deri vonë në mbrëmje, ne përjetuam ngjarje të papërshkrueshme, ushtarë të SS të armatosur, xhandarë, dhe “policë në uniforma blu” kaluan nëpër qytet, duke kërkuar hebrenjtë. Ata u grumbulluan tek sheshi i tregut. U morën nga shtëpitë, papafingot dhe vendet e tjera ku ishin fshehur.
Të shtëna pistoletash dhe armësh e tjera u dëgjuan gjatë tërë ditës, u hodhën disa herë granata dore nëpër bodrume. Hebrenjtë u rrahën, pa bërë dallime nëse ishin burra, gra apo fëmijë të vegjël. “Në orën 3 të pasdites ishin grumbulluar më shumë se 900 hebrenj. Gjermanët filluan të lëvizin në periferi të qytetit. Të gjithë hebrenjtë do të qëllohen, dhe 400- 500 janë vrarë. Polakët u detyruan të fillonin hapjen e varreve në varrezat hebraike. Nga informacionet që morëm, rreth 2000 veta janë fshehur.
Çifutët e arrestuan, u ngarkuan në një tren në stacionin hekurudhor, për t’u zhvendosur në një vend të panjohur. “Ishte një ditë e tmerrshme, nuk mund të përshkruaj gjithçka që ndodhi, as që mund ta imagjinoni barbarizmin e gjermanëve. Jam tërësisht i shokuar, dhe nuk mund ta marr dot veten.
Kemi marrë lajme për plaçkitje që shtohen gjithandej. Në javët e fundit janë shtuar edhe rastet e përdhunimit, ndërsa kam konstatuar shumë shtatëzani. Disa ditë më pare, erdhi për vizitë gruaja e një fermeri të mirënjohur, dhe më vonë një mësuese e re.
22 tetor 1942
Në qytet, disa nga shtëpitë hebraike u vulosën nga xhandarët, por të tjerët u lanë plotësisht të hapura, ndaj pati shumë grabitje. Është turp të thuhet, por disa polakë morën pjesë në ato krime. Disa njerëz, madje ndihmuan xhandarët të gjejnë hebrenjtë e fshehur. Gjermanët vranë edhe një fëmijë të vogël hebre. Është e vështirë të përshkruhen ngjarje të tilla. Është kaq e tmerrshme, sa që është thuajse e pamundur të kuptohet.
Ligjërisht në Szhebrezhin nuk ekzistojnë më hebrenjtë. Por ende shumë prej tyre, janë duke u fshehur. Herët a vonë, të gjithë do të vriten. Shkova sot ne qendrën e qytetit. Numri i përgjithshëm i hebrenjve të vrarë – ata i quajnë me aftësi të kufizuara – është i panjohur, madje edhe specialistët më të mirë u shfarosën. Ne po nisim ta ndjejmë mungesën e mekanikëve të mirë.
Burimi: EyewitnessHistory/ Në shqip nga bota.al
http://www.bota.al/2018/09/1-shtator-1939-pushtimi-nazist-ne-syte-e-nje-mjeku-polak/
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
