Tri gra…një Kryeministre, një detektive dhe sekretarja e përgjithshme. Ngjarjet në romanin më të ri të shkrimtares Diana Çuli, botuar nga shtëpia botuese “Dudaj” këtë herë, koklaviten keq! Shumë për të hetuar, shumë për të zbuluar…sepse pas romanit “Hoteli i drunjtë” shkrimtarja vjen sërish me një roman thriller, por kësaj here ngjarjet zhvillohen në hapësira më të mëdha e me komplote ndërkombëtare, ku vërtiten personazhe gjithashtu të mistershëm, të thjeshtë në dukje, të dashur, por të dyshimtë e shpesh të pakuptueshëm.
Për të gjithë ata që i tërheq ‘e verdha”, kemi hyrë pak në subjektin e këtij romani. Në zyrat e Kryeministrisë gjendet i vdekur një punonjës i rëndësishëm. Është një vdekje e natyrshme apo një vrasje me shumë pikëpyetje nga pas? Kush është fajtori? Këtë enigmë duhet ta zgjidhë Beti Duka, këshilltarja e re për kulturën e ngarkuar me misionin e dyfishtë për të hetuar mbi këto dyshime. Një udhëtim marramendës nëpër Ballkan, ku kufijtë e padukshëm të të fshehtave zgjerohen drejt një misteri edhe më të madh e të ndërlikuar.
Personazhet, veçanërisht Beti Duka, heroina kryesore, ndeshen me shumë rreziqe, të panjohura, që zgjerohen gjithnjë e më shumë. Fundi është tejet i papritur dhe i pazbuluar, gjë që e bën romanin një thriller vërtet interesant. Aq më tepër që këto ngjarje ndodhin në disa shtete rreth nesh. Duket se autorja i njeh mirë vendet ku i çon personazhet. “Për shkak të një projekti kulturor rajonal ndër vite ku isha e përfshirë, kam pasur mundësinë të shoh një pjesë të madhe të Ballkanit, ta njoh më mirë dhe ta kuptoj më mirë. Edhe ta dua më shumë. Kjo nuk do të thotë se libri është një rrëfim dashurie ndaj gadishullit tonë, thjesht mendoj se njohja nga afër të ndihmon në detaje, po edhe në frymë”, thotë Çuli.
Faktin që ka disa personazhe gra në roman, autorja e lidh me nënvetëdijen që nganjëherë vepron në mënyrë të pavarur. “Por edhe mendoj se shoqëria përbëhet nga burra dhe gra që ndërthuren pazgjidhshmërisht në jetët e tyre, kështu e shoh dhe jetën që gjëllon në një libër letrar. Por, ka dhe një numër më të madh burrash nëse e keni vënë re. Sepse objektivisht, burrat janë më të pranishëm në ndonjë fushë, si te pushteti për shembull. Por, nuk ka qenë barazia gjinore synimi im. Ka qenë thjesht letërsia”, thotë shkrimtarja. Librat thriller kanë qenë një zhanër i munguar në letërsinë tonë, e kjo e bën këtë roman të shihet me interes nga lexuesi.
E para pyetje që të vjen në mend pasi lexon titullin e romanit tuaj të fundit “Një vrasje në kryeministri”, është nëse subjekti i referohet një ngjarje reale apo është thriller?
Po, besoj se mund të quhet i tillë, përderisa ka në qendër një e më shumë vdekje të dyshimta, të cilat duhen hetuar.
Siç ka pasur shumë çështje që janë hetuar, në përgjithësi, në letërsinë tuaj…
quhet ndryshe, formulat në dukje të pazgjidhshme, logjika që vepron në zbulimin e krimit, por edhe zbulimi i karaktereve, faktorët që veprojnë në ndërgjegjen e njerëzve për të kryer një veprim të caktuar, shumë herë të pakuptueshëm nga të tjerët. Por, nga pëlqimi e deri te realizimi i një vepre ka shumë mundim, sepse kërkon një tjetër qasje letrare dhe të tjerë instrumente letrare. Zakonisht autorët e romaneve thriller përgjigjen se çdo ngjashmëri me ngjarje reale është e rastësishme. Po përdor edhe unë këtë përgjigje. Vetë subjekti, nyja e së fshehtës, nuk qëndron vetëm në Tiranë, në zyrat tona, por ka një karakter më të gjerë, më ndërkombëtar, por nuk dua ta tregoj se çfarë ndodh, ndryshe humbet interesi për lexuesin.
Keni shkelur vetë në gjithë ato zona e qytete që përmendni?
Po, kjo është pjesa “e vërtetë” e librit, sepse, për shkak të një projekti kulturor rajonal ndër vite ku isha e përfshirë, kam pasur mundësinë të shoh një pjesë të madhe të Ballkanit, ta njoh më mirë dhe ta kuptoj më mirë. Edhe ta dua më shumë. Kjo nuk do të thotë se libri është një rrëfim dashurie ndaj gadishullit tonë, thjesht mendoj se njohja nga afër të ndihmon në detaje, por edhe në frymë.
Të gjitha personazhet e rëndësishme të librit janë gra…Pse?
Nënvetëdija jonë nganjëherë vepron në mënyrë të pavarur, për shkak të asaj që me siguri e dëshirojmë shumë. Por edhe mendoj se shoqëria përbëhet nga burra dhe gra që ndërthuren pazgjidhshmërisht në jetët e tyre, kështu e shoh dhe jetën që gjëllon në një libër letrar. Por, ka dhe një numër më të madh burrash nëse e keni vënë re. Sepse objektivisht, burrat janë më të pranishëm në ndonjë fushë, si te pushteti për shembull. Por, nuk ka qenë barazia gjinore synimi im. Ka qenë thjesht letërsia.
Libri ka shumë gjendje pezull, mbajtje fryme, lexohet përnjëherësh. Cili është ndryshimi i metodës letrare, në këtë zhanër romani?
Ka shumë ndryshim. Gjendja pezull, mbajtja e frymës siç thoni ju, kërkon një tjetër mënyrë të menduari e të shkruari, është “sekreti” që mban gjallë një thriller. Pa të, nuk mund të jetë i tillë. Nuk e di a ia kam dalë gjithnjë të krijoj këtë gjendje në roman, por mendoj se është një nga vështirësitë kryesore.
Ju mori shumë kohë shkrimi i tij?
Më shumë skema e subjektit. Logjika që duhet të lidhte të gjitha fijet e dyshimit, që nuk duhet të zbulohen shpejt nga lexuesi, por ta mbajnë atë lidhur, në ankth, që të gjejë fajtorin. Është si një ushtrim mendor.
PJESË NGA LIBRI
Po ndërkaq nuk kishte kohë ta zgjidhte këtë enigmë, sepse Igor Rehanoviçi po shpaloste një tjetër rebus, me sa po i dëgjonin veshët.
-…sepse Ballkani,- po gjëmonte zëri i thellë, fuqishëm, po edhe melodioz I Igorit,- është djepi i lashtë i Europës. Dhe ne, vendet e Ballkanit Perëndimor, siç na kanë kategorizuar zyrtarë europianë, jemi një djep edhe më i çmuar. Ne e duam Europën, euroskepticizmi nuk është kauza jonë. As sovranizmi, me gjithë argumentet e shtuara kohët e fundit. Sepse me gjithë problematikat e tij, Bashkimi Europian përfaqëson për të gjithë botën shembullin më të mirë të marrëveshjes politike, të rrugës së vështirë, por të nevojshme të dialogut edhe me forcat radikale, sepse beson te negociata, te kompromisi dhe jo te konflikti. Sepse tani që qytetarëve europianë për shkak të emigracionit iu shtohet pasiguria, është e lehtë të shfaqen nostalgjitë nacionaliste dhe identitare. Me hyrjen në BE, edhe shumë probleme tonat, të ndasive etnike, të kufijve, të mosmarrëveshjeve me fqinjët do të shuhen, sepse hapësirat do të jenë të mëdha, do shtohen lëvizjet, do të hapet tregu, kulturat tona do të shkëmbehen më mirë. Ka edhe lëvizje që duan Ballkan të pavarur e jo integrim europian. Por çfarë kuptimi do të kishin disa shpejtësi me ndryshime brenda një Europe?
Adriani ngriti sytë, sepse po dëgjonte me vëmendje kokulur, por padashur ndeshi në shikimin e Nikolajit. Bullgari tundi kokën dhe ia shkeli syrin. I fortë, Igori. Beti e pikasi atë vështrim e atë shkelje syri.
-Sa bukur foli zoti Igor!,- shprehu admirimin e saj Zeinepi, kur po hanin drekë. -Ai është njeri me shumë shije. Dhe gjithnjë nuk lë rast pa e vënë në dukje bukurinë time! Alma e vështroi një çast, si ta shihte për herë të parë.
Gjatë pasdites, që u err menjëherë, megjithëse bënte shumë ftohtë, ata dolën të shihnin qytetin. Hotel Moskvandodhej në qendër të tij dhe e patën të lehtë të lëviznin. Hoteli, një arkitekturë që Igori e quajti secesioniste, përzier me elemente të arkitekturës antike greke, me fasadën e shndritshme, me pllakat majolike dekorative, pjesën e gjelbër të çatisë me dy kubetë, peshonte i rëndë në pikëtakimin e tri bulevardeve kryesore: Perazije, Prizrenska dhe Balkanska. Ata kthyen kokën dhe e panë të shndriste gjithë drita buzë rrugës, si një anije turistike luksoze, ankoruar në port.
Rrugës panë një banderolë të madhe vendosur në muret rrethuese të një parku:No Passaran!
-Përse kjo parullë e Luftës së Spanjës?, – pyeti Marengleni.
-Me kë e kanë?
– Me shqiptarët e Kosovës, se ka pasur një problem këto ditë, – tha Igori i ngrysur.
– Në Mitrovicë policia e Kosovës ka arrestuar një partiak serb.
-Po, tha Adriani, pa ia shqitur sytë banderolës. -E mora vesh që në mëngjes. Si mendon?
-Mendoj se ata që e kanë vënë këtë banderolë duan të pengojnë negociatat mes nesh.
Po ashtu, mendoj se gjithandej ka grupime ekstreme,- u përgjigj Igori dhe u kuptua se nuk donte të jepte shpjegime të mëtejshme. Heshtën. Pas pak i thanë Igorit se duhej të vishnin rroba të tjera për darkën zyrtare dhe e ndërprenë shitjen. Adriani u ngjit menjëherë në dhomën e tij dhe hapi e-mail-et. Duhej të dërgonte një raportim…
+++
…Përballë shtrati dopio. Vinte erë të fortë parfumi pas rroje. Një valixhe e vogël e hapur mbi të. Vështroi me shpejtësi përreth duke ndjerë zemrën t’i rrihte me fuqi. Mbi tryezë një dosje, prej nga dilnin disa fletë dhe pranë saj laptopi i hapur. Shkoi drejt tij dhe e preku. Ekrani u ndez dhe në të u shfaqën dy fjalë: sent-mail. Shtypi tastin. E-mail-i u shfaq i gjithi.
Ajo nuk e lexoi, por e fotografoi menjëherë me celular, duke përfshirë edhe adresën marrëse. Hapa në korridor
U tërhoq dhe doli në ballkon. Gjoksi po i çahej. Hapat u larguan. U fut përsëri në dhomë, pothuajse pa marrë frymë dhe shtypi një tast tjetër. Nxori USB-në, e vendosi në laptop dhe filloi të kalonte aq material sa mundte, duke gjykuar me hamendje, sipas emërtimeve, se cili mund të ishte më i rëndësishëm. Arriti të kalonte file-n e pestë, kur dëgjoi përsëri hapa në korridor. Kësaj radhe me siguri po i vinin te dhoma. Hoqi USB-në, e futi në xhep dhe arriti të dilte në ballkon e të tërhiqte derën që të dukej si e mbyllur, në çastin kur dera tjetër u hap. Burri hyri brenda. Ajo u ngjesh pas murit, pa frymë.
U dëgjuan kërcitje, hapje-mbyllje dollapësh dhe lëvizje kremastarësh. Nëse ai do të hapte perden për të kundruar borën që binte, do ta shihte. U tmerrua nga ky mendim. Ky është fundi, mendoi. Nuk mund të lëvizte sepse mund t’i dukej hija përmes perdes. Befas hapje dere përsëri, por duhet të ishte ajo e banjës, farë pranë murit. Zhurma rubinetesh, shkarkime ujërash, kollitje, shfryrje hundësh. Hyri me të shpejtë në dhomë, e përshkoi me tre hapa të gjatë e të heshtur dhe doli duke tërhequr me kujdes derën pas vetes. Hyri në dhomën e saj dhe u plas në shtrat me zemrën që i dukej sikur do dilte nga gjoksi…
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
