Ai është i njohur për kundërvënien e tij ndaj idesë se “gratë janë të barabarta me burrat”. Për Nard Ndokën, femrat nuk kanë se si të jenë njësoj si meshkujt, derisa edhe përbërja hormonale e tyre është e ndryshme. “Unë i respektoj në maksimum gratë, por kjo nuk do të thotë që të pranoj diçka që nuk është e vërtetë dhe kjo është krejtësisht e dukshme.
A mbajnë dot gratë pesha të rënda mbi supe sa burrat? A luftojnë dot njësoj në fushat e betejës, p.sh, në Irak ose Siri?
Ka edhe plot shembuj të tjerë konkretë që vërtetojnë se gratë nuk janë të barabarta me burrat dhe anasjelltas, se, p.sh, burrat nuk lindin dot fëmijë”, thotë duke qeshur Nard Ndoka, teksa nisim bisedën për gazetën “Panorama”.
Aktualisht në moshën 52-vjeçare, ai është kryetar i Partisë Demokristiane, deputet në Kuvendin shqiptar dhe anëtar në dy komisione parlamentare. Sa i përket jetës private, ka të njëjtën bashkëshorte prej 30 vitesh dhe është baba i dy djemve dhe dy vajzave, si edhe gjysh i një mbese dyvjeçare (vajza e vajzës).
Ai e konsideron veten mes konservatorit dhe liberalit në familje, por që nuk ka asnjë temë tabu që të mos e diskutojnë. “Tani i kam fëmijët e mëdhenj, pasi djalin më të vogël e kam 18 vjeç, por ne gjithnjë kemi folur hapur edhe për fenomenet që shqetësojnë sot shoqërinë, si droga, prostitucioni, homoseksualizmi, aborti etj.”, thotë Nard Ndoka, i cili gjithnjë është radhitur kundër këtyre zhvillimeve, ndoshta edhe i ndikuar nga partia që përfaqëson, që ka në thelb mbrojtjen e vlerave të familjes.
Madje, së fundmi ai është iniciator i propozimeve për të ndryshuar Kodin Penal, që të ashpërsohet ligji mbi ndërprerjen e shtatzënisë. Sipas tij, aborti nuk duhet quajtur një e drejtë e gruas, por një krim i saj. “Aborti është vrasje me dashje, vrasje me paramendim.
Duke ashpërsuar Kodin Penal, pa diskutim që këto krime do të frenoheshin, do të parandaloheshin. Po, është krim brenda familjes, kështu do ta konsideroja.
Vret një qenie njerëzore brenda vetes, pra vret një pjesëtar të familjes”, këmbëngul ish-ministri i Shëndetësisë Nard Ndoka, ndërsa thotë se ka kërkuar edhe një interpelancë parlamentare lidhur me këtë çështje. Kryedemokristiani ka disa qëndrime të veçanta edhe sa u përket kuotave të femrave me 50% në politikë e institucionet lokale dhe çështjes së homoseksualëve.
Jeni iniciator i ndryshimeve në Kodin Penal, ku keni bërë disa propozime që aborti të quhet “vrasje me dashje”. A nuk është një masë shumë e ashpër kjo, të krahasosh abortin me një vrasje të rëndomtë kriminelësh?
Së pari, PDK është pjesë e partive kristiandemokrate europiane, dhe për ne vlerat e familjes janë prioritet programor. Është një politikë që mbahet edhe nga partitë e tjera kristiane europiane dhe pjesa e abortit është një temë e panegociueshme e politikave për familjen dhe për jetën. Për ne, jeta është e shenjtë. Në vendin tonë ka një rritje të ndjeshme të numrit të aborteve. Është shumë e rëndësishme që qeveria të hartojë politika ndërgjegjësuese, parandaluese për abortin, pasi kemi deficiencë impenjimi për këtë çështje nga Ministria e Shëndetësisë dhe e Arsimit, nuk po edukohet brezi i ri.
Po si mund ta parandalojnë abortin dy ministri?
Këto dy ministri kanë treguar mungesë vizioni dhe kanë thelluar një plagë, siç është aborti, sidomos te brezi i ri, që po rritet me mungesë informacioni. Dhe përveçse i heqin të drejtën e jetës fëmijës, femrat që abortojnë në klinika të licencuara apo jo, rrezikojnë edhe jetën e tyre. Duke e parë në këtë këndvështrim, ne si parti propozuam ashpërsimin e masave ndaj abortit…
Masat ndëshkimore do të jenë për femrat që abortojnë, për mjekët që i asistojnë, apo për të dy?
Për klinikat është ligji në fuqi edhe sot, por kanë munguar masat konkrete ndëshkuese. Nuk ka kontrolle rigoroze për aktivitetin e tyre, që shpesh janë ilegale. Me ndryshimet që propozojmë, ligji do të ndëshkojë edhe femrat që e kryejnë abortin, pasi është vrasje me dashje, vrasje me paramendim. Kjo pa diskutim që do të jetë një masë që do ta frenojë, do ta parandalojë krimin në familje.
Aborti është “krim në familje”?
Po, është krim brenda familjes, kështu do ta konsideroja. Vret një qenie njerëzore brenda vetes, pra vret një pjesëtar të familjes.
Ka diçka që duhet të kemi parasysh. Përgjithësisht ato femra që abortojnë janë ose në moshë të re, ose në gjendje të vështirë ekonomike që nuk munden ta mbajnë dot fëmijën, ose janë të sëmura, ose ka edhe raste që femra e kupton me vonesë që është shtatzënë etj. Si mund t’i quani këto femra vrasëse, t’i barazoni me kriminelë të mirëfilltë?
Ne kemi një sistem referimi për shtatzënat, që janë qendrat këshilluese, qendrat ku mund të bëhen analizat, testet etj., dhe brenda pak javëve të para këto femra mund të heqin dorë nga shtatzënia, jo pasi të formohet jeta brenda tyre.
Kini parasysh se gjithçka përmendët më sipër, si qendrat këshilluese, analizat, testet etj. kushtojnë para dhe nuk janë falas, pavar- ësisht parullave për “shëndetësi falas”. Ndërkohë që flasim për adoleshente që me siguri janë të hutuara nga shtatzënia e papritur apo gra të varfra…
Femrat i ndiejnë ndryshimet fiziologjike, gjithsesi çdo rast do të ketë edhe përjashtimet e veta, klauzolat e veta. P.sh ligji nuk mund të veprojë me një femër që ka të meta mendore, apo dikë që ka pësuar traumë, dramë sociale, viktimë e një përdhunimi, incesti. Pra janë disa pika që e përkufizojnë dhe i japin hapësirë zbatimit të ligjit, se kush ndëshkohet dhe kush jo.
Mendoni se ashpërsimi i ligjit do të ketë rezultate, pra do të ulë abortet?
Po, sepse në vendet që është zbatuar ky lloj ligji, që ne si PDK e propozojmë, ka dhënë rezultate, p.sh në Gjermani. Sigurisht duhet bërë më shumë punë edhe me masat edukative, informacionet parandaluese, që aborti të mos jetë as zgjedhje dhe as zgjidhje.
Por në Shqipëri nuk kemi nivelin social dhe ekonomik të Gjermanisë, ndërkohë që flitet pak ose aspak në shkolla dhe familje rreth edukimit seksual, përjashtuar ndoshta Tiranën. Nisur nga këto rrethana, a nuk jemi herët për të hedhur këtë hap ligjor?
Këtu hapet një debat, që të gjitha institucionet të vihen përpara përgjegjësisë dhe drejtësisë, në rast se nuk do të bëjnë punën e duhur informuese dhe ndërgjegjësuese lidhur me parandalimin e shtatzënive të padëshiruar.
Atëherë i bie që të vihet para përgjegjësisë dhe drejtësisë edhe familja?
Pa diskutim, edhe familja. Shumë njerëz nuk kanë kulturë informacioni rreth shtatzënisë, por kur ndeshen në një pengesë ligjore, fillojnë dhe reagojnë. Duhet menduar për jetën në radhë të parë, sesa për një krim brenda vetes, brenda familjes. Unë do të kërkoj ndërkaq interpelanca me ministrin e Shëndetësisë dhe të Arsimit, pikërisht për adaptimin e këtyre politikave të munguara, që të jenë në qendër të vëmendjes dhe të kthehen në programe.
Kemi edhe një fajtor të tretë që nuk po e përmendni. Është femra shtatzënë që do të abortojë, është mjeku që do të asistojë, por… është edhe partneri, babai i krijesës që i ndërpritet jeta. Apo nuk është fajtor ky dhe ligji “kap” vetëm dy të parët?
Nëse aborti do të jetë një vendimmarrje që do të merret në çift, atëherë patjetër që ligji e konsideron vrasës edhe partnerin. Por në shumicën e rasteve, vendimmarrja për abort ka rezultuar e njëanshme dhe atë e ka marrë përgjithësisht femra.
Nuk mendoj se janë vendimmarrje të njëanshme, thjesht femrat janë ato që duken dhe shkojnë te mjeku për abort, ndërsa partnerët qëndrojnë në pritje, derisa “sikleti” të mbarojë. Edhe nëse nuk e marrin vendimin bashkë, më së paku nuk i ndalojnë…
Këto janë ngjarje që zbulohen përmes hetimeve, kur drejtësia nis të shqyrtojë një çështje të tillë. Nëse do të rezultojë siç thoni ju, në propozimin që kemi bërë, edhe partneri në këto raste do të jetë njësoj fajtor sa edhe femra, pra vrasës.
Kalojmë në një temë tjetër… Vitet e fundit, që nga zgjedhjet parlamentare 2013, femrat kanë ardhur duke u shtuar në politikë dhe vendimmarrje, sidomos në zgjedhjet lokale të këtij vitit, ku ato arritën kuotën prej 50 për qind. A vëreni ndonjë ndryshim pozitiv, ndonjë efekt konkret të kësaj reforme?
Për fatin e keq, nuk ka asnjë ndryshim cilë- sor në këtë aspekt, është vetëm një rritje e numrit të femrave në mënyrë artificiale, si në politikë, ashtu edhe në vendimmarrje. Këto nuk janë pjesëmarrëse në politikë, as nuk e duan politikën, por bëhen pjesë e saj vetëm pse e kërkon ligji. Kjo ka sjellë një çoroditje, mungesë koordinimi, mungesën e zërave në institucione, qoftë në ato lokale, apo edhe në Parlament. Një femër nuk mund të bëhet politikane me listë, nuk mund të bëhet me zor.
Pse “me zor”…?
Ligji duhet t’u japë mundësi të barabarta për t’u zgjedhur si meshkujve dhe femrave, jo të imponohet. Femrat të konkurrojnë me burrat në mënyrë të natyrshme, siç kemi plot raste, në Kuvend apo nëpër bashki. Ato kanë ecur vetë me meritat e tyre, duke konkurruar burrat në shumë poste. Kemi anëtare të kabinetit qeveritar, disa prej tyre realisht janë aty me meritë, por kemi edhe zëra anonimë femërorë në qeveri dhe përgjithësisht në politikë, që unë, edhe pse jam deputet i Kuvendit të Shqipërisë dhe anëtar komisionesh, nuk ua di as emrat dhe nuk ua njoh fytyrat, nëse do t’i shihja në rrugë. Kjo ka sjellë një prishje të balancave, edhe për vetë faktin se femrat janë më oportune në pjesën politike, më të lidhura ndaj linjës së kryetarit. Pra nuk është një zë alternativ në vetvete, një zë kundërshtues, por një zë i butë që sfumohet në politikë, në parti, para kryetarit dhe e kthen atë thjesht në një numër, në një votë, në një përqindje në formacionin ku ndodhen. Kjo ka krijuar një problem shumë të madh në zgjedhjet lokale, ku ne kemi këshilla bashkiakë, sepse nuk janë funksionalë, pikërisht prej prezencës së tyre, se janë thjesht numërorë, nuk përfaqësojnë asgjë, nuk janë një zë që mbron komunitetin. Kështu ato acarojnë edhe vetë komunitetin, siç ishte një rast përmbytjesh, ku një femër që ndodhej në listën e këshilltarëve të bashkisë ofendoi koleget e saj, me epitete banale, pse nuk ngrinin zërin për përmbytjet, por ishin në këshill vetëm për të ulur e ngritur kartonët dhe asgjë tjetër.
Por edhe Partia Demokristiane i ka këto kuota femrash apo jo…
Po, sepse jemi të detyruar ta zbatojmë ligjin, ashtu si të gjitha partitë e tjera
Çfarë kriteresh keni pasur, kur keni përzgjedhur femrat si kandidate në PDK?
Për fat të keq, është diçka formale. Çdo parti ka femra që janë pjesë aktive e tyre, p.sh në stafin tim drejtues kam dhe jam i kënaqur me aktivitetin e tyre politik. Femrat në PDK janë të krijuara natyrshëm dhe profesioniste, pa i marrë kot. Gjithsesi, ky ligj është një pengesë që i bëhet politikës shqiptare, është një fyerje që i bëhet edhe vetë gruas në këtë rast, duke e detyruar dhe imponuar që të jetë pjesë e listave fiktive.
Pse fiktive, ajo janë reale?
Fiktive, dhe po ju jap një shembull konkret. Në këshillat bashkiakë, duke qenë se burrat penalizohen dhe nuk ka kuota të lira për të kandiduar, atëherë çfarë ndodh? I fusin fiktivisht në lista bashkëshortet e tyre, motrat, apo ndonjë tjetër femër nga familja, duke i dhënë asaj një fitore artificiale, që imponohet nga ligji. Kështu femra futet në politikë e vendimmarrje, por janë burrat ata që u diktojnë atyre se çfarë të votojnë e çfarë jo, çfarë të pohojnë e çfarë të mohojnë.
Kush ka dalë më me leverdi nga rritja e kuotave të femrave në politikë, partitë e mëdha apo partitë e vogla?
Sigurisht që partitë e mëdha. Sepse ato, sa më shumë femra fusin në politikë, aq më pak zëra kundër kanë. Aq më i sigurt është kryetari, se nuk do të ketë rivalë. Pa dyshim që kjo politikë i ka shërbyer dhe i ka ardhur për shtat lidershipit PD-PS.
Por lidershipi po u jep shansin grave të ecin në politikë, fundja është një hap para për të drejtat e grave…
Po të shqetësoheshin aq fort lidershipi PD-PS për të drejtat e grave, për angazhimin e tyre publik, pse nuk i ngre gratë brenda partisë, pse nuk e krijon rezervimin e këtij 50 përqindshit femëror si mundësi karriere brenda vetes? Pra, nuk është nevoja që ta bësh me ligj që 50 për qind të grave të zgjidhen në Kuvend apo bashki, por vendos rregullin fillimisht që kjo kuotë të zbatohet brenda partisë. Dhe pastaj, nga gara brenda partisë të dalë natyrshëm kjo kuota e deputeteve apo grave në vendimmarrje. Prandaj them se është një ligj i stisur nga dy partitë e mëdha, që i përdorin gratë për kartonë.
Në Kodin e Familjes, Ministria e Mirëqenies Sociale ka lejuar bashkëjetesën e çifteve nga komuniteti LGBT, por ju si parti Demokristiane nuk ju kam parë që të bëni ndonjë interpelancë… Apo e keni pranuar?
Jo, jo nuk e kemi pranuar aspak. Ne jemi kundër këtij fenomeni…
Ju e quani fenomen, por ata e quajnë dashuri…
Ne e konsiderojmë si një fenomen, një devijancë e realitetit natyror. Është shumë e rëndë- sishme që brezi i ri të edukohet me frymën e familjes, me jetën në çift dhe jo me këto vese e devijanca. Nuk jemi kundër që ata të mos ekzistojnë kurrsesi, por ama jemi kundër që ata të paraqiten si vlera të shoqërisë. Vlerat e shoqërisë janë familjet me binomin burrë dhe grua, Zoti që në zanafillën e jetës krijoi Evën dhe Adamin dhe jo Adamin dhe Stefanin. Në këtë aspekt, vetë alternativa Demokristiane Europiane ka një politikë njësoj si për abortin, duhet më tepër ndërgjegjësim, mos ta fusim LGBT-në si edukim te brezi i ri, si diçka “trendy”, moderne, por t’u japim vlerat familjare të shëndosha.
Shpesh, kur hapet tema LGBT, në biseda tavolinash apo në rrjete sociale thuhet se ka shumë nga ky komunitet edhe në politikë. Ju keni ndonjë informacion?
Është më tepër një term që përdoret në politikë, kur duan të paraqesin dikë pa vlera, për ta ofenduar. Madje, kjo tregon se shoqëria nuk e pranon gjerësisht këtë devijancë dhe e përdor për negativitet.
Mund të përdoret si term, por edhe si etiketim konkret. Fundja, politika nuk është imune ndaj homoseksualizmit…
Pa diskutim që nuk janë imunë. Nuk mund të them se nuk mund të ketë edhe në Kuvendin e Shqipërisë të tilla devijanca, por unë, në asnjë rast, nuk mund t’i evidentoj si emra kush mund të jenë.
Nardi në politikë njihet. Po në familje, është Nardi konservatori apo liberali?
Vlerat kristiane i kam si trashëgimi familjare. Për fatin e mirë kam një familje të madhe, 4 fëmijë, që jam përpjekur t’i edukoj, t’i informoj me të gjitha këto fenomene që folëm më lart, apo të tjera. Jam munduar që të gjej “një të mesme të artë”, të jem konservator, por edhe liberal. Kam krijuar marrëdhënie shumë funksionale brenda familjes. Kemi arritur që çdo diskutim apo vendimmarrje ta kemi së bashku, duke i thënë gjërat siç janë, pa krijuar tabu për asgjë.
Pa krijuar tabu, p.sh, për homoseksualët, për abortin… ndajnë të njëjtin mendim fëmijët me ju, apo janë kundër?
Ata janë rritur me edukatën që “predikoj” unë, një kulturë kristiane që rrjedh dhe nga besimi që kemi, janë të edukuar. Nuk ua kam kërkuar që t’u diktoj opinionet, përparësitë etj., por ata në fakt janë kundër abortit apo fenomeneve të tjera që përmendëm.
Ka plan ndonjë nga fëmijët që të ndjekë rrugën e politikës?
Nuk ua kam kërkuar asnjëherë. Janë të vë- mendshëm ndaj politikës, madje edhe më informojnë kur nuk jam në Shqipëri apo jam në takime. Ata kanë kulturë të politikës, por një angazhim zyrtar apo të drejtpërdrejtë nuk e kam vërejtur, edhe unë nuk kam ndonjë dëshirë të madhe që ata të përfshihen në politikë. Ndërsa, nëse do të ishte zgjedhje e tyre, atëherë do t’i mbështesja patjetër.
A ka ndonjë anëtare femër me shami në PDK?
PDK është parti e hapur për të gjithë. Një nënkryetar e kam mysliman, një ortodoks, anëtarët janë nga të gjitha besimet fetare. Diçka konkrete, PDK ka pasur kandidat për Bashkinë e Rrogozhinës një hoxhë. PDK përfaqëson vlera universale, nuk është thjesht shtojcë e ndonjë feje. Është krijuar një mjegull nga dy partitë e mëdha për ta paraqitur PDK-në si një parti fetare, kur në realitet është krejt tjetër dhe ne jemi pjesë e PPE-ve dhe simotrat tona drejtojnë BEnë, siç ndodhi me CDIU-në.
NGA ELISABETA ILNICA
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
