Ambasada Gjermane nё Tiranё risjell pas 25 vitesh momentet dramatike tё pushtimit tё mjediseve tё saj nga rreth 3200 refugjatё nё korrik 1990.
Stafi i Ambasadёs sё Republikёs Federale tё Gjermanisё nё Tiranё ishte kujdesur qё pёrkujtimi i ngjarjeve tё Ambasadave nё verёn e vitit 1990 tё ishte jo vetёm njё mundёsi komunikimi dhe dialogu e publikut me protagonistёt e asaj kohe, por dhe qё gjithçka tё zhvillohej nё njё atmosferё me detaje nga ato të 10 ditёve të paharuara. Tё ftuarit duken se u befasuan që para se tё hynin nё sallёn e aktivitetit, pasi nё holl ishin ekspozuar rreth 40 fotografi tё korrikut tё vitit ’90, njё pёrzgjedhje qё evokonte situatat nga mё pikantet. Stafi i Ambasadёs kishte bashkёpunuar me njёrin prej ish-punonjёsive të asaj kohe duke siguruar foto nga koleksioni i tij.
Të gjitha në celuloid
Ekspozita si impresioni i parё ia arriti qёllimit. Reportazhi pamor i kishte tё gjitha brenda: kamionin qё sapo kishte shpёrthyer murin e pasёm tё ambasadёs; pritja dhe stresi i refugjatёve; kushtet e mjerueshme higjeno-sanitare; larja nё njё pellg tё improvizuar natyror; njё autobot uji i rrethuar nga njerёz tё etur; “dhoma e gjumit” me qindra refugjatё tё shtrirё pёrtokё nё qiell tё hapur; bebe tё vogla të pafajshme; atmosfera eksploduese kur jepej lajmi se tё gjithё ata qё kishin hyrё do tё largoheshin nga Shqipёria drejt Gjermanisё etj. Shikoje tё sintetizuar vuajtjen nё ekstrem, ankthin, pёrpjekjen pёr mbijetesё tё njё grumbulli stёrmadh njerёzish qё tё pёrbashkёt kishin ёndrrёn e njё jete mё tё mirё.
Organizatorët kishin dhe një gjurmë origjinale retro. Për të pranishmit u shfaqën në monitor edicionet informative në mediat kryesore gjermane nga 3 korriku e deri në ditën e mbërritjes së refugjatëve në Gjermani. Duke qenë lajm i pare, kjo temë. Si lajm i parё pёr mediat, kjo temë ishte mbuluar e detajizuar, me raportime nga terreni, intervista, tё dhёna statistikore, vёshtrime analitike mbi historinё, aktualitetin dhe perspektivёn e Shqipёrisё, konteksti i zhvillimeve nё ish-Bllokun lindor etj.
Kёtij ambjenti jetёsor nuk i mungonin dhe ish-protagonistёt e 25 viteve mё parё. Ish-ambasadori, ish-pёrfaqёsues nga stafi, njё ish-mjek qё kishte asistuar pёr shёndetin e refugjatёve, si dhe nga ata qё i dhanё shpirtin dhe mundin e tyre 2 korrikut, ata qё ndёrmorёn aventurёn mё tё rrezikshme tё jetёs.
Brishtësia e kulturës dhe kujtesës historike
Historiani dhe politologu Afrim Krasniqi shikon njё korrelacion mes ngjarjeve tё sё kaluarёs, vëmendjes së publikut ndaj kёtyre zhvillimeve dhe agjendave politike të ditës. Elitat politike aktuale vijojnë të sillen me ngjarjet dhe datat historike nga kritere parademokratike, thotё pёr Deutsche Welle-n Krasniqi.
“Nisen nga interesi elektoral që ato mund të reflektojnë sot, si dhe nga shkalla e përfshirjes direkte apo indirekte të drejtuesve të sotëm politik në ato ngjarje. Nuk ka konsensus mbi historinë dhe as raport institucional shtetëror ndaj saj. Në ngjarjet e ambasadave 1990 nuk u përfshi pozitivisht asnjë pjesëtar i elitës së sotme politike, madje shumica e tyre pasive apo aktive u ndodhën në krahun e kundërt, në anën e regjimit. Vetë emigrantët, përfshirë ata të vitit 1990 që ende jetojnë jashtë vendit, nuk kanë ende të drejtë vote në zgjedhjet shqiptare, pra nuk janë potencial vendimmarrës politik. Mjaftojnë këto motive thellësisht simpliste të sjelljes së elitave ndaj asaj ngjarje, për të kuptuar sa e brishtë është kultura dhe kujtesa jonë historike.”
Lihet pas dore me qëllim trajtimi i së shkuarës diktatoriale
Edhe për gazetarin Armand Plaka, shkak për këtë sfumim të përkujtimit të ngjarjeve të tilla është politika. Zhgënjimi i njerëzve, të cilët të zënë me hallet e ditës ka bërë që jo vetëm 2 korriku, por edhe shumëçka tjetër që lidhet me atë kohë mos jetë prioritet, thotë Armand Plaka për Deutsche Welle-n.
“Kjo lidhet sigurisht edhe me përpjekjet e mangëta e shpesh të lëna pas dore me qëllim, për të mos u marrë me trajtimin e të shkuarës diktatoriale në Shqiperi. Ndoshta rol ka luajtur edhe përjetimi i ‘2 korrikëve’ të shumtë që i kanë ndodhur ndërkaq shqiptarëve, eksodet e mëdhenj apo të vegjël, të rinj apo të vjetër, që kanë zbehur simbolikat e ngjarjes së ambasadave në vitin 1990. Mendoj se pavarësisht kësaj, këto zhvillime do të vijojnë të mbeten një nga ngjarjet më domethënvse të përpjekjeve të shqiptarëve për liri e demokraci”.
Më në siklet me këtë rrethanë janë vetë refugjatët e asaj periudhe. Bashkim Xhani, njëri prej atyre, i cili ka hyrë në Ambasadën Gjermane në Tiranë 25 vjet më parë, mendon se autoritetet në Shqipëri duhet të jenë më të vëmendshëm për atë që ndodhi në korrik të vitit 1990.
“Unë kam parë në televizion qeveritarë dhe politikanë që shkojnë në ngjarje përkujtimore të ndryshme. Mirë bëjnë, se çdo popull ka kujtesën e tij. Por për 2 korrikun 1990 nuk kujtohet njeri. Më shumë flitet në Gjermani se sa në Shqipëri. Nuk dua të ekzagjeroj asgjë. Nuk e them këtë ngaqë unë kam qenë njëri prej tyre që kundërshtuan regjimin për liri dhe një jetë më të mirë. Por është e faktuar se ngjarjet në Ambasada hoqën tullat e poshtme nga ngrehina e copë-copë e qeverisjes së atëhershme. Ishin zhvillime që u dhanë zemër njerëzve, sidomos të rinjve, në një vend shumë të izoluar dhe shumë të vuajtur”.
DW
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
