AFRIM IMAJ
I emëruar rishtas në krye të organit të akuzës, Rrapi Mino niste detyrën e re me firmën për pushkatimin e Abdyl Kllëzit dhe Koço Theodhosit. Ishin këta dy anëtarët e parë të Byrosë Politike, që “bekuan” me fatkeqësinë e tyre karrierën e Prokurorit të ri të Përgjithshëm, që kaloi para skuadrës së ekzekutimit pjesën më të madhe të byroistëve, përjashtuar Hoxhën, Ramiz Alinë dhe ndonjë tjetër të pensionuar para kohe.
Procesi i bujshëm i të ashtuquajturit “Grup Armiqësor në Ekonomi”, vinte menjëherë pas atij të “Puçistëve” në ushtri. Njerëzit që kishte vënë në shënjestër këtë radhë Partia dhe lideri i saj ishin drejtuesit kryesorë të strukturave ekonomike të shtetit dhe shënjoheshin nga këta të fundit si shkaktarët kryesorë të krizës së rëndë, që kishte pllakosur ekonominë e vendit.
Pavarësisht distancës në kohë, Rrapi Mino, prokurori i këtij procesi, e ka ende të kthjellët historinë e asaj përballjeje të jashtëzakonshme, që iu desh ta finalizonte me vendimin fatal: dënim me vdekje, pushkatim për dy prej figurave më të shquara të ekonomisë shqiptare për kohën.
Në vijim të rrëfimit për “Panorama”, ai tregon për herë të parë rrethanat si e ushtroi rolin e prokurorit në këtë proces kompleks e të vështirë, duke zbuluar shumë nga aspektet e panjohura të raporteve të tij me grupin e hetueseve, ish-zyrtarë të lartë të Sigurimit të Shtetit që i drejtonte nga afër Kadri Hazbiu, asokohe ministër i Brendshëm.
Si u shfrytëzuan materialet e Plenumit të 7-të dhe të 8-të të KQ-së të PPSH-së për formulimin e akuzës për Abdyl Këllezin, Korço Theodhosin e Kiço Ngjelën. Si u procedua me denoncimin e Enver Hoxhës që thoshte se këta kishin lidhje me agjenturat e huaja për sabotim në fushën e ekonomisë etj.
Sakaq, rrëfimi i ish-Kryeprokurorit për procesin në fjalë, fokusohet në lëndën e bollshme, siç pohon ai, që vërtetonte fajësinë e të pandehurve VIP, të cilët, gjithnjë sipas tij, kishin sabotuar me ndërgjegje vijën e Partisë në ekonomi, duke futur metodat decentralizuese e vetadministruese të tipit jugosllav, duke orientuar marrëdhëniet tregtare me vendet perëndimore e SHBA-në e duke shpërdoruar pa kriter valutën e thesarit të shtetit. Po çfarë zbulon tjetër nga ky proces maratonë njeriu që ka përfaqësuar akuzën e tmerrshme ndaj ish- drejtuesve të lartë të ekonomisë shqiptare…
Ju keni drejtuar procesin ndaj Abdyl Këllezit, Kiço Ngjelës, Koço Theodhosit dhe pjesëtarëve të tjerë të të ashtuquajturit “grup armiqësor në ekonomi”. Përse u akuzuan ata dhe në çfarë rrethanash u zhvillua procesi ndaj tyre?
Abdyl Këllezi, ish anëtar i Byrosë Politike dhe kryetar i Komisionit të Planit të Shtetit dhe Koço Theodhosi, ish-anëtar i Byrosë Politike dhe ish-ministër i Industrisë së Rëndë dhe Minierave, fillimisht u goditën në pleniumin e shtatë të KQ-së, që u mbajt në maj të vitit 1975. Aty u përjashtuan nga KQ-ja dhe të gjitha funksionet shtetërore, duke u cilësuar armiq e sabotatorë në organizimin shtetëror dhe në ekonomi. Në këtë plenium u kritikua ashpër edhe Kiço Ngjela e Vasil Kati, respektivisht ish-ministri dhe zëvendësministri i Tregtisë së Jashtme për cenim të politikës së Partisë në sektorët që drejtonin dhe veprime të dëmshme në ushtrimin e funksioneve. Ky ishte momenti bazik nga nisi procesi penal, që zgjati disa muaj me radhë…
Pra, aktakuza ju erdhi e plotë nga Komiteti Qendror…
Ajo ishte qasja politike e çështjes, organet e drejtësisë duke u mbështetur në konkluzionet e saj ndërtuan procesin penal juridik që fillonte me hetimin, grumbullimin e provave, ballafaqimin me dëshmitarët dhe përfundonte me procesin gjyqësor…
Ju ndërkohë ishit Prokuror i Përgjithshëm dhe prokuror i çështjes…
Ashtu ka qenë. Rëndësia e çështjes sillte si nevojë përfaqësimin e akuzës nga kreu i Prokurorisë.
Po grupin e hetimit, kush e drejtonte?
Hetimi udhëhiqej drejtpërdrejt nga ministri i Brendshëm dhe zëvendësi i tij. Pra, nga Kadri Hazbiu dhe Feçorr Shehu. Ata miratonin planin hetimor në përgjithësi si grup, e në veçanti, për çdo të pandehur, ndiqnin hap pas hapi dinamikën e hetimeve dhe orientonin përpunimin e të dhënave. Kjo praktikë fillimisht ishte përdorur në procesin e Beqir Ballukut.
Me një fjalë, hetimet nuk i drejtonte institucioni i Prokurorisë së Përgjithshme, por ministri i Brendshëm…?
Pavarësisht se rregulli e donte që hetimet t’i ndiqte Prokuroria si institucioni i akuzës, së paku teorikisht, kishte disa vite që me vendim të veçantë çështje të tilla që kishin për objekt zyrtarë të lartë, ish-anëtarë të Byrosë Politike, ministra, sekretarë të Parë të Komiteteve të Partisë së rretheve e funksionarë të këtij rangu, hetoheshin nga Sigurimi i Shtetit, nga Ministria e Brendshme, që kishte ngritur struktura të posaçme për këtë qëllim…
A ishte e ligjshme shmangia e Prokurorisë nga procesi i hetimeve?
E ligjshme e paligjshme, kjo ishte praktika…
Që do të thotë, se ligjvënësi nuk kishte besim tek organi i akuzës…
Ishte koha kur Sigurimi i Shtetit gëzonte besim absolut. Kjo ishte arsyeja që me hetimin e zyrtarëve të rëndësishëm merreshin oficerët e lartë të tij. Bile, një periudhë u bënë përpjekje të jashtëzakonshme për ta kthyer dhe Prokurorinë e Përgjithshme në vartësi të Ministrisë së Brendshme. Një gabim fatal ky, që do t’i kushtonte shumë rëndë shoqërisë…
Një shkelje e hapur kjo e Kushtetutës, apo jo?
E kam shprehur dhe atëherë që ky ishte një gabim parimor. Kanë folur edhe juristë të tjerë për këtë çështje, por mesa duket prevaloi gjykimi politik, sipas të cilit organet e Sigurimit qëndronin mbi të gjitha organet e tjera…
Ndiheshin të tunduara organet e drejtësisë nga kjo varësi paradoksale?
Nuk di si ta shpjegoj, por që e ndienim si parregullsi, kjo nuk diskutohej. Për organet e drejtësisë, fakti që tri organe të rëndësishme si Hetuesia, Sigurimi dhe Puna Operative ishin në komandën e Ministrisë së Brendshme dhe pjesë e saj, vlerësohej jo thjesht si një gabim parimor, por dhe si një pengesë serioze në ushtrimin e detyrës…
Kush e inicioi procedurën për ta kaluar Prokurorinë e Përgjithshme në vartësi të Ministrisë së Brendshme?
E propozoi Ministria e Brendshme me krerët e saj, me arsyetimin se me një Prokurori të pavarur, nuk mbyllej cikli i luftës kundër veprimtarisë armiqësore, pasi rrezikohej rrjedhja e informacionit sekret që sigurohej nga shërbimi i fshehtë. Sipas logjikës së tyre, vetëm ata që grumbullonin të dhënat në kanalet agjenturore mund të kryenin procesin e hetimeve dhe të procedonin me akuzën. Fatmirësisht, ky hap, megjithëse u debatua gjatë, nuk u realizua. Sidoqoftë, mbeti në fuqi gjysma e së keqes, vartësia e hetimit nga Sigurimi i Shtetit, që shmangte totalisht Prokurorinë nga procesi më i rëndësishëm i politikës penale, siç ishte hetimi…
Vijon
* Intervistë ekskluzive për “Panorama”. Ndalohet kopjimi, riprodhimi i plotë ose i pjesshëm për publikim në print ose online.
Mund të lexoni gjithashtu pjesët e kaluara
(Kliko mbi titullin)
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
