“Ambasador i kulturës shqiptare”, Skënder Sherifit i jepet “Mirënjohja” në Kosovë

May 16, 2022 | 11:05
SHPËRNDAJE

Poeti, shkrimtari dhe intelektuali i spikatur Skënder Sherifi është vlerësuar me titullin “Mirënjohje” nga Fakulteti i Filologjisë i Universitetit “Ukshin Hoti” në Prizren dhe nga Universiteti “Fehmi Agani” në Gjakovë.

s-696x392

Prezantimi i artit dhe kulturës shqiptare në botë por dhe frymëzimi që ai i ka dhënë studentëve shqiptarë kanë qenë motivet për të vlerësuar poetin dhe shkrimtarin e palodhur. Fakulteti i Filologjisë i Universitetit “Ukshin Hoti” Prizren, organizoi një bashkëbisedim me profesorë e studentë të kësaj njësie me autorin Skender Sherifi, i cili jeton dhe vepron në Bruksel të Belgjikës.

Sipas të përditshmes belge “La Libre Belgique”, libri “Love songs” është përfshirë në listën e 10 librave më të mirë, të vitit 2008.

Një fjalë rasti e mbajti edhe Rektori Prof. Asoc. Dr. Samdin Krrabaj, i cili shprehu falënderim për ardhjen e poetit në Universitetin tonë duke theksuar se prezenca e tij na nderon. Po ashtu edhe u.d. dekanja e Fakultetit të Filologjisë Prof. Asoc. Dr. Vjollca Dibra theksoi se autori Sherifi na ka nderuar me prezencën e tij dhe se shërben inspirim për brezat e rinj.

Skënder Sherifi, shkrimtar e poet i njohur, konsiderohet si një nga “ambasadorët” e kulturës shqiptare jashtë vendit, i cili u prezantua denjësisht me krijimtarinë e tij. Studentët e Fakultetit të Filologjisë kishin përzgjedhur poezi nga librat e tij të cilët i lexuan me këtë rast.

Autori Skender Sherifi foli gjatë për rrugën e tij nga Kosova e Valbona drejt kulmeve të kulturës perëndimore, posaçërisht asaj franceze. Autori Sherifi një pjesë të fondit të tij me libra e dhuroi për Bibliotekën e Universitetit.

Pak kohë më parë, presidenti i Republikës, Ilir Meta e vlerësoi poetin Skënder Sherifi me titullin “Mjeshtër i Madh i Kombit”. Skënder Sherifi, lindi në Kosovë, më 16 tetor 1954. Autori ishte në moshën një vjeçare, kur familja e tij emigroi në Bruksel, si refugjatë politikë, me 1 gusht 1956. U diplomua në vitin 1980 me titullin Profesor i Gjuhës dhe Letërsisë frënge.

Për një kohë të konsiderueshme ka punuar si gazetar profesionist i artit dhe kulturës në radion dhe shtypin belg, duke realizuar rreth 700 intervista me krijuesit më të famshëm frankofonë, por edhe anglofonë, italianë e spanjollë në Bruksel dhe Paris.

Krijues si Sergio Leone, Vittorio Gassman, Alberto Sordi, Gérard Depardieu, Jeanne Moreau, Annie Girardot, Jean Réno, Juliette Binoche, Denis Lavant, Charles Aznavour, Alain Bashung, Serge Reggiani, etj …

Nga viti 1992 e në vazhdim, ka punuar në arsim, fillimisht si Profesor i Marrëdhënieve Publike, në shkencat e komunikimit, në U.F.I.(Universiteti Frankofon International) në Bruksel.

REZAR XHAXHIU

“Me Love Song 1” vjen me “Love song 2”, një libër me poezi të cilat kështu siç janë të thatë, por nëse do t’u vëmë një melodi, do të bëheshin supertekste që dhe Zhak Breli do t’i kishte zili.

Duhet t’i lexojmë të dyja, tek, si poezi?

Mund t’i lexoni si të dëshironi! Por qëllimi im, meqë titulli është “Love Songs”, do të ishte të këndoheshin. Që të kemi edhe ne një repertor këngësh alla Zhak Brell, Leo Ferrel, Bob Dilan, dhe tekstet e kanë atë natyrë të tillë që për mua mund të adaptohen mirë në një këngë.

Çfarë tip melodie do t’u shkonte këtyre teksteve?

Janë melodi të tipit akutes sipas mendimit tim. Ku me një fije kitare, saksofoni, violinë e piano, me këto katër instrumente dhe një zë i prekshëm, i fuqishëm, ndjeshëm, me shumë delikatesë, se teksti të krijon me siguri një emocion kur e lexon.

Që ta kuptojmë, poezitë e tua lexohen veçmas apo këto mund të jenë vetëm tekste këngësh?

Patjetër! Për mua mund të jenë tekste këngësh, për këtë arsye kam propozuar titullin “Love Songs 2”, por mund të lexohen edhe si poezi në shtëpi apo kudo siç lexohet çdo poet i mirë botëror. Për mua janë tekste që duhet të dalin nga libri dhe të konvertohen në këngë.

A është një zhanër ky që e njeh bota?

Po! Sepse Bob Dilan ka shkruar poezi, po ashtu edhe Zhak Brell e Leo Ferrel dhe të gjithë këta kanë qenë në realitet poetë, të cilët kanë botuar libra me poezi të tyre dhe kur e kanë parë se poezia në libër i kufizon dhe iu ofron një publik tepër të reduktuar, i kanë thënë vetes, meqenëse ata i kanë pasur kapacitetet, i kanë kthyer në muzikë duke i kënduar vetë tekstet e tyre.

Një tekst yti ka ndryshim nga një tekst i një krijuesi që e bën atë tekst vetëm për këngë, që ka rimë?

Unë besoj që jo! Janë tri kategori! Për shembull, Xhon Ferrara ka kënduar disa tekste të poezive të “Aragonit” vetëm duke i konvertuar në këngë dhe kanë dalë shumë bukur.

Dakord, por a ka shqipja muzikalitet, siç e ka frëngjishtja?

Besoj se e ka! Por problemi është se ndoshta këtu i frikësohen pak shkrimit të natyrës poetike dhe ndoshta nisen nga subkoshienca e tyre me një paragjykim duke menduar që do jetë tepër e komplikuar për publikun shqiptar. Unë mendoj që nuk është e komplikuar dhe nuk jam dakord me atë paragjykim që publiku shqiptar nuk e ka shijen të dëgjojë diçka të rafinuar elitare. Ka shumë momente ku edhe unë dëgjoj muzika diskotekash, hite dhe më pëlqejnë, por ka momente kur njeriu, qenia, shpirti ta kërkon një moment intim delikat. Jo gjithmonë muzikat e atmosfera e ambienteve të kafeve na pëlqejnë.

I ka parë ndonjë nga kompozitorët tanë këto dy libra?

E2ePoKHXoAMyTOq

“Love songs 1” ua kisha lënë si kujtim disa kompozitorëve, por nuk kanë propozuar asgjë. Tani, me librin e dytë, do të shohim nëse dikush do të propozojë diçka. Besoj se do të ishte mirë, me këtë kualitet tekstesh, por nuk mund t’i detyrojmë.

A mundet që pozitë e tua t’i marrë një kompozitor francez?

Po, patjetër, në versionin francez! Për këtë arsye doja që edhe shqiptarët të kenë një potencial apo thesar për këngën elitare të autorëve shqiptarë, të cilët mund të bëhen edhe muzikë. Të ekzistojnë si propozime!

Të kujtojmë që janë kënduar poezitë e Dritëro Agollit dhe kanë dalë mirë me muzikë. Unë desha të vazhdoj atë traditë që ta ketë kënga shqiptare një repertor të tipit poetik elitar me këngëtarë që vijnë me ambicie që të këndojnë diçka që ka një sens dhe një porosi dhe jo të këndojë “libreza telefonike”, bam bam e bum bum.

Ti e njeh botën muzikore të Shqipërisë dhe Kosovës?

Për besë, Rezart, nuk e njoh shumë mirë, nuk mund ta konsideroj veten si specialist, por e kam një problem shpirtëror, sepse çfarë dëgjoj, pavarësisht se jam në kohë kalimtare këtu, por kur jam në kafe, shtëpi apo në televizion, gjithmonë shoh gjëra uniforme. Kjo është sikurse t’i propozosh publikut shqiptar të njëjta tipa muzikash, propozimesh artistike. Unë jam për shumëllojshmëri si në muzikë, në filma, teatër. Këtu fatkeqësisht oferta është tepër e reduktuar. Duke pak më shumë shumëllojshmëri në ofertën shqiptare.

Qëndrojmë te “Je t’aime”, çfarë është kjo dashuria jote e drejtpërdrejtë dhe pa dredha?

Nga vjen? Po këtu te ky tekst është një dashuri sublime absolute, nuk ka kufij. D.m.th. prek qiellin, kozmosin, qenien e thellë. D.m.th. dua gjithçka çka ofron toka, bota, njerëzimi, arti, kultura etj.

Ajo që më çudit është se ka shumë dashuri në librat e tu! Ky raporti yt me ndjenjën nga vjen?

Vjen ndoshta sepse ajo ndjenjë e dashurisë është karburanti i cili ta përcjell gjithë jetën tënde. Është motori që ka nevojë për karburant, e cila quhet dashuria. Me atë dashuri t’i ec, zhvillohesh, kultivohesh, filozofon më shumë, e analizon anën tënde psikologjike, botën dhe je si çdo person, i cili konfrontohet me planetin, me aktualitetin, por brenda vetes e ke atë kapital dashurie që të mban.

Sado të shikosh rreth teje gjëra që ndoshta të dëshpërojnë, të irritojnë, të revoltojnë, tani kemi për shembull, luftën në Ukrainë, e cila është e dhimbshme dhe diçka që nuk na e mban shpirti, se na vjen keq për atë popull të edukuar dhe patriot. I them vetes pse duhet që ai popull ta pësojë atë dramë?

Por mos të kesh as ti vetë atë dashurinë në brendësi si motor ekzistencial, atëherë bie edhe ti në dëshpërim. Nëse sheh dëshpërim rreth botës, atëherë ai dëshpërim bëhet si sëmundje ngjitëse dhe ti hyn në dëshpërimin e botës. Unë nuk dua të hyj në dëshpërimin e botës. Dua t’i shoh me humanitet, por dua të jem me shpesë me dashuri, me pozitivitet, me jetë, sepse përndryshe, rrëshqet shumë shpejt në depresion.

Pse i shmangen kompozitorët propozimit tënd?

Po nuk e di pse i shmangen. Ndoshta iu duken shumë elitare! Sinqerisht nuk e di dhe habitem. I them vetes, ti vjen me këtë kualitet tekstesh dhe ia ofron kombit tonë.

Mos jemi ne të papërgatitur, Skënder, sepse ti vjen nga një botë qe e ka lëvruar këtë gjë mbi 100 vjet përpara?

Po kjo është e vertet. Ndoshta janë të papërgatitur dhe thonë çfarë po na vjen ky me këto tekste të rafinuara për dashurinë elitare. Ne jemi mësuar me tekste më bazike, më shkel e shko, nuk e di. Por, sinqerisht e kanë gabim. Duhet të tentojnë një repertor më elitar, sipas mendimit tim. Unë çuditem që kur ia propozon thesarit muzikor shqiptar një kualitet tekstesh të tilla dhe nuk vijnë kompozitorët të përgjigjen dhe të propozojnë diçka, i them vetes se diçka nuk shkon.

Ajo që kam vënë re te librat e tu është se ti i qëndron 100 për qind gjenezës tënde të një malësori. Nga vjen kjo kimia apo lidhja jote, edhe pse ke kaq kohë që je shkëputur nga Shqipëria?

Po ndoshta vjen me trashëgiminë rapsodike të atyre bjeshkëve të Valbonës, të cilët i kanë kënduar natyrës, jetës, historisë dhe ndoshta ajo frymë epike më është përzier më vonë me atë frymën e kulturës frankofone europiane e më vonë me frymën anglo-saksone-amerikane.

Skënder, poezitë e tua janë pak sentimentale, romantike, cili publik duhet t’i dëgjojë?

Unë besoj që duhet t’i dëgjojë një publik natyrisht i kultivuar. I lexon sepse ka bagazh letrar, por mendoj që dhe një publik studentor, i cili do ta përjetojë një dashuri me se s’bën. Në një moment, ju duhet një frazë e bukur që vjen si vetëtima e të prek në zemër. Por dashuria do romantizëm.

Unë kam këtu një tjetër libër tuajin, “Corona and co”, çfarë është?

600 faqe, Rezart, që flasin për pandeminë e Covid 19, si e kemi përjetuar koronavirusin, ana e errët, pse erdhi në Europë. Si e administroi shteti këtë pandemi, cilat ishin masat, si reaguan qytetarët ndaj masave? Çfarë pasojash pati në ekonomi, gjendjen sociale, në politikë, në psikologjinë e njeriut, te studentët, artistët.

Si lindi ideja për ta bërë një libër të tillë?

Isha në karantinë për dy muaj dhe gjatë asaj kohe, më dukej vetja gati njëlloj si autoburgim në shpi dhe me një orë leje të dilje jashtë për të blerë ushqime dhe ajrosje si dhe me një leje qarkullimi. I thashë vetes: çfarë është kjo punë?

Më rikujtonte pushtimin Gjerman në Francë kur bashkë kemi shëtitur me një “aswise” t’ia tregonim Policisë gjermane në Paris. I thashë vetes, ne jemi në demokraci dhe po na mbyllin në shtëpi. Jemi në një apartament 80 metra kaltërorë me të gjithë familjen, ku asnjëri nuk është i kënaqur, se është i mbyllur.

Një moment ka për të pasur tensione, do t’i kërkojnë njëri-tjetrit llogari, sepse jeta nuk është e strukturuar të jemi të mbyllur brenda. Jeta është e strukturuar duke pasur një funksion social, shkollë, punë, hyrje-dalje. Kur janë të gjithë pa punë, pa funksione dhe në një hapësirë të vogël, në një moment fillojnë luhatjet.

Mund të kesh depresion, por unë i thashë vetes: koncentrohu, mos dil mendsh, mos u agreso me të tjerët dhe analizoje këtë pandemi në të gjitha aspektet e mundshme dhe boto një libër se si e ke kuptuar dhe përjetuar ti këtë pandemi dhe shpëtojua të tjerëve si dëshmi, si dokument, një studim, një ese që trajton 40 tema dhe e radiografon këtë situatë pandemike botërore që nga Kina në nëntor 2019 dhe deri te politika e vaksinave dhe lobingjet e firmave farmaceutike.

Vendimet e qeverive për maskat, aparatet e frymëmarrjes, kaosi në Spanjë dhe Itali, numri i madh i të sëmurëve, kamionët me kufoma dhe ne na ndodhi një shkundje sizmike me pandeminë, për të cilën nuk ishim aspak të përgatitur. Me një fjalë, na dizinformuan me qëllime politike të caktuara.

Ju keni disa etapa në krijimtarinë tuaj, duke filluar nga etapa e Pjer Seger-it, etapa e Prishtinës dhe etapa e fundit është rikthimi i Uliksit në vendin e të parëve. Sa e ka shënjuar Skënder Sherifin ky itinerar etapash?

Po këto janë tri etapat kryesore, por mund të shtojmë edhe etapën belge, me një humanitet dhe surealizëm belg. Periudha parisiene ka qenë më e komplikuar, por edhe ultra stimuluese me Prej Seger, se ai më takonte me të gjitha figurat e mëdha të shek. 20 dhe më thoshte përgatitu ti djalë dhe mos shko si turist me bo hajgare me Aragonin, Zhak Lugof, Godarin e të tjerët. Përgatitu mirë, lexojua veprat dhe ta dish se çfarë flet me ata njerëz se nuk kanë kohë për të humbur.

Ajo periudhë më ka dhënë një trajnim apo stërvitje intelektuale, ku në çdo moment e kam ndjerë veten si të jem në një provim përpara masterave të mëdhenj, sepse ata ishin të gjithë kryemjeshtra dhe njerëz që e kanë themeluar shesmën, dhe aty ti ishte para tyre gati një nxënës, një injorant mund të thuash, edhe pse kisha lexuar 3 mijë libra, por ata kishin lexuar 20 mijë, dhe i thosha vetes një takim me këta njerëz është një provim personal në realitet, sepse nëse ai takimi nuk i kënaq ata njerëz, ti harrohesh.

E gjithë kjo kërkesë madhore e prestigjioze e tyre, duhej ta arrije qëllim, gjë që me belgët nuk ishte e nevojshme, sepse ai ishte i kënaqur me pak. Në Kosovë ishte notimi në një akuarium shqiptar për t’u ambientuar më mirë në gjuhën dhe kulturën shqipe, për t’u atmosferizuar me psikologjinë shqiptare dhe aty e pata si vëlla shpirtëror Ibrahim Rugovën.

Më mori për dore, më tha rri me mua dhe po të menaxhoj unë aq sa mundem, po të prezantoj elitën e Kosovës, po ti përkthe dy libra: “Lojë dhe kundërlojë” dhe “Oksigjeni” dhe t’i botoj në “Rilindje”, e pastaj e kam kryer misionin me ty dhe shko në një akull dhe fli 50 vjet në akull derisa të vijnë të tjerët e të të nxjerrin nga akulli. Kështu ishte mesazhi i Rugovës. Etapa e fundit ishte të vija në vendlindjen e prindërve, në Shqipëri, në vitin ’91, kur këtu ishte një kaos i vërtetë nga tranzicioni komunizëm-demokraci.

Aty s’ishte Shqipëria e babit dhe nënës me origjinë nga Valbona. Shqipëria mitike e odave malësore, të Kosovës dhe Brukselit që i ka mbajtur babi im si personazhi i Gaqo Jorgaqit, dhe unë kam shërbyer mysafirët në oda. E gjithë kjo eksperiencë e odave, rapsodive e epikes shqiptare, ambienti i kuzhinës shqiptare, i sofrave të rrumbullakëta, i tepsive, atje ambienti i Parisit tërësisht revolucionare dhe provokativ, i gjithë qyteti nuk flinte dhe të gjithë ishim me një energji të vetëfishuar.

D.m.th. ka qenë një eksperiencë e shumëfishtë, e cila më ka konsoliduar në multiplisitetin dhe multidimensionalitetin tim. Kam arritur t’i harmonizoj të gjitha këto universe të kundërta dhe të krijoj njëfarë bote timen personale, ku unë i njoh referencat e mia dhe ata që më lexojnë, diçka e kanë kuptuar.

NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al

Te lidhura