PROF. YLLI PANGO
…Në vijim të prononcimeve, të gjitha në shenjë të Ledi Shkrelit (Shamku), nuk mund të rri pa thënë dy fjalë. Se më dhemb edhe mua ta marrë Usta i Paudhi (personazh i paharrueshëm i Bedri Dedes), atë pasuri të të gjithëve. Se u mora dhe unë do kohë me të e punova edhe drejtues në atë lëmë të bekuar, të trashëgimisë kulturore, pjesë e albanologjisë shqiptare.
Por jam dhe autor librash, jo pak, por 17, në lëmenj të letrave, psikologjisë e arsimit kombëtar. Dhe e dua këtë gjuhë ku jam shprehur në auditorë e në libra, prej më se gjysmë shekulli me shpirt, me zemër e me dëshirë. Është fjala për babëzinë e Gjinushit për akaparimin pa logjikë e pa parim të Akademisë së Studimeve Albanologjike, gllabërimin në tutelë të tij të Akademisë së tij.
Dhe më erdhi dhe mua vetëtimthi ndër mend një krahasim, jo më i goditur se ai i Ledit, që e krahason Akademinë me një ndër të fundmit bunkerë të së shkuarës dhe ASA, Akademinë e Studimeve Albanologjike, me qiellin që duan ta fusin në bunker. Vërtet kështu.
Por gjithsesi a ca më tej: Albanologjia, gjuhësia e historia jonë, arkeologjia e trashëgimia jonë e vyer kulturore, mbetet për mua, pemishte përherë e gjelbër, e lulëzuar, që nuk u tha e nuk do të vyshket kurrë. Përkujdesur në shekuj këtej e përkëtej këtij vendi, kudo ku flitet shqipja e bukur, jo vetëm nga një komb e popull që e flet anembanë në botë… Por edhe nga gjuhëtarë e letrarë, historianë, arkeologë, njerëz e pasionante të kulturës, gjuhës, trashëgimisë kulturore, që i kushtuan e vazhdojnë i kushtojnë jetën kësaj dashurie, bukurie qe na mbajti e na mban gjallë si komb.
Dhe tani këtë pemë të tentosh ta shkulësh nga është e nga s’është e të tentosh ta mbjellësh në një pyll të vockël terr, mes ca drurësh të kalbur, e degësh të rëna, zgërbonjash të vjetra… nuk di ç’të them( të më falin ca pak me vlera, atje në atë bunker, që kanë mbetur ende gjallë e që pse jo, edhe për arsye mbijetese detyrohen të rrinë nën atë myk e lagështi lavdie të cofun). Dhe të ta bëjë këtë një “humorist” e profan gjuhe e letrash, që dhe gjuhën e nënës e flet keq.
Shtrembër-shtrembër e në dialekt të rëndë, që tallet me gjuhën e me letrat e që tash do dhe t’i bëjë zap e t’i ketë nën hyqëm. Thjesht ashtu. Për të zgjeruar edhe ca perandorinë e rrënuar, dhuruar në pleqëri që të ksehaset edhe ca. Se nuk i rrihet dot pa pushtet deri në vdekje. Paçka se nuk ka lexuar a ndjerë një poezi a tregim, lëre më roman në jetë të tij. E doemos kësisoj edhe citimet i vjedh gabim, nga autorë a libra të paqenë, servirur nga hokatarë, që tallin b.. me pseudoshkencën tonë. Është ai e koha e tij, kur në bibliotekë të Akademisë së Shkencë-zezës, spikasin libra sharlatanësh të gjuhës e historisë së shqipes (nga t’i njohë të vërtetët).
Nga t’i njohë një që do ta ketë domen të tijin një gjallesë aq vitale e të pavdekshme, që mirë që nuk e njeh a s’e shijon farem por që me gjasë e ka urryer. Natyrshëm. Përderisa i ka përbuzur a edhe goditur vetë njerëzit e mirë të këtyre dijeve të vyera. E përndoqi derisa doli në pension studiuesin e drejtuesin e mirë e të ndershëm të ASA, M. Verli. O do e fuste në bunker me gjithë ASA, o s’ka. Nuk ia doli. Tani prapë me pallë zhveshur: “O do e marr, o s’ka”. Dhe do t’i jap shkëlqim të së shkuarës. Cilës vallë! Ja një episod përmbyllës i asaj të shkuare, që të njihni atë “çkëlqim”. Dhe veç tij, deri në thelb edhe gustot e tij a më saktë mungesën e çdo lloji syresh, në lëmenj të gjuhës, historisë e kulturës sonë popullore.
…Na i venë një herë zotërisë, asokohe kur ishte shoku-ministër, e na e pyesin se si e qysh t’ia bëjnë një vepre të Kadaresë që kanë harruar a lënë me kast pa e përfshirë në antologjitë letrare të shkollave. “Po përse flet…ky…, kjo vepra”, pyet ministri ca si ngatërrueshëm në atë dialektin e rëndë që s’e korrektoi e s’e korrektoi kurrë… ky pretendentdashnor i shqipes… “Po ja”, i gjegjet përmbledhtas, me ca pak fjalë të mekura, inspektori, “Flet për këtë e për atë, për aksh vend e filan personazh… për këtë ngjarje e atë materie…”.
“Po sa faqe ka ky kjo libër..?”, pyet edhe një herë tinëzisht, kinse me kodoshllëk zotnia i sotshëm i bunkerit, asokohe shok drejtues. “Po nja 300-350 faqe, shoku ministër…” “Po pse nuk i thotë kështu në 3-4 rreshta siç i the ti, ky Kadareja këto… Po ësh’ lodhur e na ka shkrojtur tërë ato faqe…na(nga) do e gjejë kohën nxënësi ta lexojë…”. Dhe rri e sheh inspektorin e strukur e “sa s’shpërthen në gaz me të madhe hingëllimë”, me humor të vetes, ky njohës i “çkëlqyer” i gjuhës e letrave tona, sot pretendent edhe për një tokë tjetër të paxanun.
Tamam për atë të letrave, gjuhës e historisë… P.S. E kam përmendur edhe diku tjetër, por më duket me vend ta përsëris këtu. Akademisë sot, me mënyrën si e ka bërë zgjedhjepërzgjedhjen e akademikëve, i mbetet një detyrë edhe më e rëndësishme se ajo e akaparimit të “tokave të reja”. Zgjedhja e sekretarit të organizatës bazë të partisë së institucionit.
NDIQE LIVE "PANORAMA TV" © Panorama.al
